Juist deze verbindingen speelden bij den veldtocht op Gallipoli
zulk een gewichtige rol, doordat het schiereiland geographisch
zoo eigenaardig gelegen was.
Reeds boven merkten wij op, dat de Boelair positie door een
weg met het voormalige Eur. Turkije verbonden was deze weg
was 75 mijlen lang; hij verkeerde in een zeer goeden staat en was
voor auto's zeer geschikt Bij Usum Kupri was hij verbonden
met den Orientspoorweg.
Doordat Eur. Turkije voor den verplegingsdienst niet in aan
merking kwam en doordat het schiereiland overigens geen andere
aanhechtingspunten bezat met het vasteland, was de verplegings
dienst aangewezen op de volgende verbindingen
o. de zeeweg Constantinopel naar Maïdos of Gallipoli
b. de spoorlijn Skutari - Eskishehir - Angora - Konia - Eregli en
de overige Anatolische lijnen
c. de spoorlijn Smyrna - Pandemia
d. wegen, die van uit Tschanak Kale deze stad verbonden met
den spoorweg ad c, doch die in minder goeden staat verkeer
den. (Tschanak Kale was 130 mijlen van Smyrna verwij
derd) Langs de Dardanellen bevond zich op den aziatischen
oever eene goede verbinding tusschen Negara-Tschanak Kale
en Kum Kale, waarlangs herhaaldelijk autovervoer plaats had.
De zeeweg had alleen waarde, als Turkije op de zee van Mar
mora het meesterschap zou weten te handhaven. Dit lijkt paradox
toch is het zoo vreemd niet als wij vermelden, dat koene Eng en
Fr. duikbooten kans hadden gezien om onder de mijnversperring
tusschen Tschanak Kale en Kilid el Pachr door te stoomen en de
scheepvaart, dus de aanvulling en verpleging van Gallipoli, te
belemmeren en te verstoren.
„Les Turcs disposaient de rares voies ravitaillement dont Tune,
la mer, leur fut bientöt totalement interdite, grace a la cam
pagne des sous - marins alliés dans la Marmora." (Stiénon).
Eene bloemlezing van de duikbootactie in die zee moge hier een
denkbeeld vormen van de onzekerheid der zeeverbinding.
De E. 14 vernietigde 2 T. kanonneerbooten en 2 vrachtschepen,
waarvan de eene met troepen geladen was, de andere met levens
behoeften en materiaal.
De E 11 bracht een schip tot zinken met levensvoorraad en art.
munitie, voorts nog 2 andere vrachtschepen (cargo ons onbekend),
terwijl de stoutmoedige onderzeeër zelfs doordrong tot in den
Gouden Hoorn, alwaar hij Constantinopel beschoot en een trans
portschip, dat voor het arsenaal gemeerd lag, torpedeerde
De „Saphir," de „Joule," de „Mariotte" en de „Turquoise"
gingen na eenige gewelddadigheden verloren, evenzoo de Eng.
E. 15 (17 April), welke laatste door de Turken werd gelicht en
hersteld. De E. 6 beproefde toen de buitgemaakte E 15tetorpe-
deeren. Dit mislukte, doch 2 gew. stoomschepen (canots auto
mobiles) slaagden daar wèl in, zij het ook, dat één verloren ging.
36
