Ten slotte heeft nog de E. 2 in de zee van Marmora geageerd.
Men heeft berekend, dat van Nov. '14 Nov. '15 de onderzeeërs
der Entente in de zee van Marmora hebben doen zinken 2 pant
serschepen, 5 kan. booten, 1 torpedoboot, 8 transportschepen en
197 andere vaartuigen. De D. literatuur geeft tz. geen cijfers,
maar erkent de vrees voor de duikbooten, in verband met den
aanvoer van personeel, materieel en vivres, en het verlies van
schepen.
Behalve de duikbooten beschoten de groote Entente oorlogs
schepen indirect, over het schiereiland heen, de vrachtvaarders,
die voor de basis (de havens van Gallipoli en van Maïdos) ver
schenen Vliegtuigen spoorden de schepen op, meldden dit draad
loos en leidden het vuur. Zoo bv. schoot de Queen Elizabeth"
in den avond van 29 April '15 een vrachtstoomer van 8000 ton
voor Maïdos in den grond met 3 projectielen van 38.5 c.M.
De verpleging langs dezen verbindingsweg en de aanvulling
van levende en doode strijdmiddelen hebben door een en ander
ernstig gevaar geloopen.
„Mühselig wird auch der Airtransport der aus Konstantinopel
zur Unterstutzung hergesandten Divisionen, denn ohne Rücksicht
auf die zahlreich eingetretenen Verluste, 8 U - Roote verliert der
Feind allein bis Ende Oktober, unternehem die feindlichen Unter-
seeboote immer wieder Versuche, unter den Minensperren durch
die Meerengen in die Marmora ein zu dringen, urn dort die
Transporte zu bedrohen" (Majoor Prigge).
De aankomst van een paar Duitsche U-booten in de wateren
der Dardanellen en van Gallipoli heeft wel ten gevolge gehad,
dat de Entente hare mooiste schepen verving, door oudere en door
monitors, maar aan de actie in de zee van Marmora werd niet in
het minst tekort gedaan.
Zelfs heeft een duikboot der E-klasse beproefd een aanslag te
plegen op den Anatolischen spoorweg. Daartoe is luit. t. zee
Hughes van de duikboot, die zich had weten te begeven naar delsmid-
baai, aldaar te water gegaan. Al zwemmende duwde hij een vlot
vooruit, waarop zich springmateriaa! bevond. Zoo wist hij aan
land te komen en de spoorbaan te bereiken. Toen hij bezig was
voorbereidingen te treffen om een duiker op te blazen de spoor
weg was te goed bewaakt om een grooter kunstwerk te vernielen)
werd hij ontdekt en wist Hughes nog met moeite het veege lijf
te bergen.
Ware deze onderneming geslaagd, dan zou dit succes op zich
zelf geen beslissend effect hebben gehad op de operatiën, maar
alles bij elkaar schept dit toch een helder beeld van de onzeker
heid en de onrust, waarin de opvoer voor Gallipoli kwam te ver-
keeren.
Trouwens Ian Hamilton heeft het précaire van de T. verbin
dingen terdege begrepen. Was hij aanvankelijk voornemens om
37
