eene mil. missie in Zweden, zijn oordeel over keukenwagens
ongeveer als volgt uitsprak
„Keukenwagens zijn goed voor de verwende troepen der West-
Eur. mogendheden. Geef den Turkschen soldaat brood en uien,
dan heeft hij alles, wat hij noodig heeft en zal dan vechten tot het
uiterste."
Dit oordeel verschilt wel met dat van een schrijver over den
jongsten oorlog. Deze zeide „Ohne sie (keukenwagens) ware
die ordnungsmassige Verpflegung der Truppe im Weltkriege eine
Unmöglichkeit gewesen."
Enver Pascha had den strengen last gegeven, dat de soldaten
alleen water mochten drinken. Het zal hier wel de bedoeling
geweest zijn om het drinken van geestrijke dranken te verbieden.
De Duitsche soldaat op Gallipoli moest leven van schapen-
vleesch, rijst, olijven en brood.
T ransportmiddelen.
Als transportmiddelen vonden op het eiland toepassing de
kameel, de buffel, die volgens de beschrijving veel doet denken aan
onze karbouw, draagezels en ook enkele primitieve onhandige
tweewielige voertuigen met ossentractie. Voorts de mensch als
drager.
De eigenlijke troepenverpleging op Gallipoli.
De weinige literatuur, die van D. zijde over de Dardanellen en
Gallipoli handelt, vermeldt niet veel over de verpleging. De ver
plegingsdienst is in de mil. literatuur over het algemeen een stief
kind intusschen moet worden erkend, dat D. schrijvers, vooral
die over den wereldoorlog, er wèl belangstelling voor koesteren.
Toch kan men zonder details zeer goed een denkbeeld krijgen
van den gang van den verplegingsdienst.
„Leven van het land" was ten eenenmale uitgesloten alles
werd aangevoerd, met behulp van een stelsel van magazijnen op
geslagen en verder door den troep opgevoerd
Uit de etappeplaatsen werden de levensmiddelen met behulp
van draagdieren naar de maga'zijnen vervoerd, die opgericht wer
den tot dicht achter de fronten. Was het mogelijk de troepen
met ezels te bereiken, dan geschiedde dit anders werden de vivres
met dragers vervoerd. Geweldige kameel-, paarden-, muildier
en ezelkaravanen doorschreden het schiereiland groote kisten en
korven, aan beide zijden der dieren hangend, gevuld met munitie
en proviand, werden op deze wijze vervoerd.
Voorts kunnen wij nog mededeelen, dat een ruim gebruik ge
maakt werd van veldbakkerijen. Na den slag bij Kirthe (Krjtia)
schrijft Toran over de Engelschen „mal ravitaillés, ils avaient
mangé pendant le dernier jour surtout les biscuits et les conserves
42
