door zijwegen weer verbonden. Blijkbaar moeten deze verbin
dingen niet te hoog worden aangeslagen, want Hindenburg spreekt
over „Klaglichen Verbindungen" en elders nog „Hier (Palestina)
litten die Tiirken im scharfsten Gegensatz zu ihren Gegnern unter
solch auszerordentlichen Schwierigkeiten der riickwartigen Ver
bindungen, dasz eine wesentliche Verstarkung ihrer Streitkrafte
iiber den jetzigen Stand hinaus den Hunger, ja selbst den Durst,
für alle 'oedeutet hatte.
En dat in eigen land
Men ziet het wil men troepen opeen hoopen in streken, waar
de verplegingsmogelijkheden gering zijn, dan moet vóór alles in
den rug de organisatie van de voorziening uitnemend en nauwgezet
tot in details worden bestudeerd en doorgevoerd. En vooral moet
men de wiskundige zekerheid hebben, dat de opgestapelde voor
raden ook wel degelijk de troepen kunnen bereiken. Laten wij
lerzake weer eens terugdenken aan Napoleon's tocht naar Moskou.
Napoleon regelde zijne verpleging zoo goed mogelijk, hij stapelde
vele millioenen centenaars 'levensmiddelen op in magazijnen, maar
toen „la grande armée" dieper in Rusland doordrong, leed het
trotsche leger honger en gebrek, vooral de paarden, met de gevulde
magazijnen op den rug.
De verplegingsdienst is in het legerorganisme een der hoofd
factoren voor het bestaan van het leger. Met niet genoeg zorg
kan deze tak van dienst worden bestudeerd, in de eerste plaats
organisatorisch, maar ook tot in de kleinste details.
Verpleging van het Zuid-Palestina front.
Aan de hand van het voorgaande is het reeds duidelijk, dat de
verpleging der Turken bij Gaza-Berscheba diep treurig was. De
verplegingsmogelijkheden waren in Z.-Palestina zoo mogelijk nog
troosteloozer dan op Gallipoli. Behoudens enkele stadjes en
plaatsjes leverde het land nagenoeg niets op; het was dor, kaal,
schraal bevolkt; het leven concentreerde zich in de dorpjes; op
het platteland verschroeide alles. Het water bleef beperkt tot
enkele bronnen. Daarbij kwam, naast inis-oogsten en „unge-
wollten und gewollten Versagen der verantwortlichen Stellen,"
nog de vijandige houding der Arabieren, van wie de Turken zich
vervreemdden door hunne binnenlandsche politiek.
Practisch gesproken moest dus alles uit het Noorden worden
aangevoerd langs die „Klaglichen Verbindungen." De maga
zijnen bij Gaza- Berscheba bleven daardoor weinig voorzien.
Midden-Syrië vormde met Damascus het centrum van het
Turksche bestuur, waarin Achmad Djemal Pascha de ziel was en
als een onderkoning buitengewoon zelfstandig en autocratisch
optrad. Dera was. in dit gebied de korenschuur van Syrië. Deze
streek deed haar invloed gelden naar het N. tot den Taurus, naar
het Z. tot Sinaï en zelfs tot den Hedjaz.
10
