geweten aan het ontstaan eener nieuwe grondstelling, nl. dat
de legerverpleging een harmonisch onderdeel moet voormen van
de volksvoedings-organisatie. In vredestijd spreekt de waarheid
hiervan slechts in enkele ongunstige gevallen, maar in den
wereldoorlog is zij bewezen, terwijl de grondstelling het duide
lijkst naar voren getreden is bij de landen, die geheel van de
buitenwereld waren geïsoleerd.
D. kwam in dit geval te verkeeren, toen Eng. in Aug. '14
deelnam aan de worsteling om de econ. suprematie. De beruchte
hongerblokkade, die krachtig medegewerkt heeft aan de onder
voeding en aan den geboortenterugloop, die de revolutie heeft
teweeg gebracht, waardoor weer de econ. en ten slotte de mil.
ineenstorting werden bewerkstelligd, de hongerblokkade heeft
aangetoond, dat de legerverpleging behoort te zijn een onderdeel
van de huishouding der volksvoeding.
Bij het uitbreken van den oorlog stond D. er econ. zeer goed
voor. Het land was mil. en financieel voorbereid, maar vooreen
langdurigen oorlog zeer onvoldoende in „economischen zin. De
leer had nl. ingang gevonden, dat een moderne oorlog onmoge
lijk van langen duur kon zijn, omdat de bijna geperfectionneerde
cultuur der volkeren en vooral het fijndradige net van inter-
nationaal-econ. belangen en verhoudingen een langdurigen oorlog
niet zouden toelaten. Merkwaardig is hier de tegenstelling in het
oordeel van twee rijkbegaafde mannen.
Moltke verklaarde in 1890: „Wenn dieser Krieg, der schon
mehr als 10 Jahre als ein Damoklesschwert zu unsern Hauptern
schwebt,wenn dieser Krieg zum Ausbruch kommt,so ist seine Daüer
wie sein Ende nicht abzusehen. Es kann ein 7 jahriger, es kann
ein 30 jahriger Krieg werden
Schlieffen huldigde de meening: „Lange sich hinschleppende
Kriege sind zu einer Zeit unmöglich, wo die Existenz der
Nation auf einen ununterbrochenen Fortgang des Handels und
der Industrie gegründet ist, und durch eine rasche F.ntscheidung
das zum Stilstand gebrachte Raderwerk wieder in Lauf gebracht
werden muss
Aan deze overwegingen van Schlieffen paarden de deskundigen
de „militaire", die, op grond van de groote uitwerking der mo
derne wapenen, met als gevolg een snel verbruik der strijdkrach
ten, een oorlog van langen duur uitsloten. De D. Gen. Staf
bereidde zich niet voor op een langdurigen oorlog en zette hier
mede, zooals achteraf is gebleken, alles op één kaart. Hierdoor
wordt tevens verklaard, dat de voedselvoorziening, waarmede het
leger stond of viel, zooals zal blijken, eerst in '16, meer syste
matisch werd georganiseerd. Toen was het te laat! Ludendorff
zegt zelf: „Ich tat das erste Mal im Sommer '17 einen tiefen
Einblick in diese Verhaitnisse (voedingstoestand van het volk)
und war erschrocken."
27
