Het voorgaande moge doen zien, dat wij in de keuze der middelen
tot verbetering niet ver van den Heer v. d. W. af kunnen staan; hoe
zou zulks ook mogelijk zijn, waar die middelen hier en overal
dezelfde zijn en aangestuurd zal moeten worden om den ouden,
beproefden koers te herwinnen door reconstructie, goede decentra
lisatie naar binnen en door een opnieuw bepalen en vastleggen van
de door de reproductie te volgen wegen? Maar te beoordeelen zullen
die maatregelen eerst zijn, als door zelfbeperking en eenvoud in
de eischen een algemeene versobering van het reproductiewerk zal
zijn ingetreden; dit laatste behoeft de toevoeging van ander nood
zakelijk werk niet den pas af te snijden.
De Heer v. d. W. acht het echter urgent om de reproductie-
afdeeling zelfstandig te maken, terwijl wij zulks onnoodig en
schadelijk achten. Onnoodig, omdat de kaartenverveelvul-
diging nog de voornaamste taak is en zal blijven, terwijl maat
regelen zoowel tot uitbreiding van het arbeidsvermogen der In
richting als t. b. v. een beproefde organisatie van het bedrijf niet
afhankelijk kunnen zijn van die zelfstandigheid; schadelijk,
omdat een bestaande, afgeronde organisatie verminkt wordt en de
verzorging van de kaartenreproductie, welke nergens beter ge
schieden kan dan binnen den algemeenen kaarteeringsdienst, reeds
nu groote zorgen baart2). Wanneer t. e. t. aan de hand van minder
aanvechtbare cijfers en op o. i. betere basis dan thans, een hooge
noodzakelijkheid voor afscheiding zal spreken en daartoe zal doen be
sluiten, dan moge, ter wille van de cartografie van Ned.-Indië, tevens
besloten worden om dat zelfstandige Bedrijf te ontlasten van de
kaartenverveelvuldiging, ten einde die als voorheen op te dragen
aan een bescheiden, doch volgens organische regelen gevormde,
en den Topografischen dienst afrondende, eigen afdeeling.
Het streven tot opleiding in Indië, om met de beschikbare middelen
te geraken tot zulk een decentralisatie, en de uitzending van een enkele
kracht, kunnen wij onbesproken laten.
2). De Heer v. d. W. spreekt van „zekeren" achterstand, waar wij dien
zelfs op grond van onvolledige gegevens, aanzienlijk moeten noemen
in jaren maar ook vooral in aantal der bladen.
Een 10- tot 15-jarig tijdvak tusschen opneming en reproduc
tie aan het begin dezer eeuw, „toen er dus voor andere diensten
nog geen of weinig werk werd verricht", is ons onbekend. Dit zou
derhalve onder generaal J. J. K. Enthoven het geval zijn geweest en
bladen van Java betreffen, die in het tijdvak van omstreeks 1890—1895
moeten zijn samengesteld. Dit is uitgesloten, al was het maar alleen
omdat van Maart 1887 tot 1896, toen met de hermeting van Midden-Java
een aanvang werd gemaakt, geen topografische metingen meer op Java
plaats hebben gevonden.
Op grond van den huidigen achterstand in kaartwerk hebben de
afdrukken-grafieken maar betrekkelijke waarde. Onder zulke omstan
digheden wijzen de divergentie van de lijnen „voor andere departemen
ten" en voor „den Topografischen dienst", zoomede de discontinuïteit
der laatste, op een toenemende verandering in de krachtsontplooiing
van het bedrijf, welke aanleiding hebben kunnen geven tot het ver
wijt, wel niet van verwaarloozing van het kaartwerk, doch van on
evenredige belangstelling voor het overige werk.
55
