dus zien, hoe een en ander geweest is; alleen de stukken en twee
der emplacementen zijn verdwenen. Het derde emplacement bestaat
nog, hoewel gehavend door de Fr. art.; het is een massieve con
structie in gewapend beton, met in alle richtingen loopende,
ijzeren bouten. Alle emplacementen lagen aan het uiteinde van
een stuk verharden weg, terwijl elk hunner door twee verharde,
evenwijdig loopende wegen was ingesloten. Het maken dezer
emplacementen moet 6 maanden in beslag genomen hebben.
Het geheele terrein, dat bij de bediening der stukken gebruikt
werd, was overspannen met een soort roosterwerk, hetgeen aan
de toppen der boomen was bevestigd en bedekt was met gras,
takken, enz. Ongewoon diepe, met hout beschoten, onderaardsche
gangen leidden naar schuilplaatsen voor het personeel, naar
verbandplaatsen en munitie-bergruimten. Het geheele bedrijf,
munitie-aanvoer, verlichting, enz. geschiedde electrisch. Verder
bestond er een ontspanningslokaal voor het personeel, dat 500 M.
achterwaarts in het bosch was gelegen, waarnaast zich een uit
gestrekt bomvrij onderkomen bevond. Nog 100 M. verder achteruit
was een soort tent, dienende voor verblijf van den batt.-comdt;
deze had eveneens een bomvrij onderkomen met 2 uitgangen tot
zijn beschikking.
Het behoeft geen betoog, dat de maatregelen, door de D. geno
men om dit geheele bedrijf aan de waarneming te onttrekken, van
ver strekkenden aard moesten zijn. Behalve het reeds genoemde
roosterwerk, dat boven de stukken was gespannen, had men een
prikkeldraadversperring, die het geheele bedrijf van de buiten
wereld afsloot. De wegen waren bedekt met zwart hamerslag;
waar zij door open terrein liepen, werd aan kenmerkende rechte
stukken door het opleggen van witachtige stukken linnen een
bochtig aanzien gegeven. Waar het tracée door het bosch liep,
was het gemaskeerd door .afgezaagde boomen, welke in ingegraven
kisten weer waren neergezet. Alleen als een transport passeeren
moest, werden deze weggenomen.
Deze, zeer vernuftige, camouflage heeft evenwel geen doel
getroffen. De fouten mogen hier in het kort worden vermeld: Het
hamerslag was te zwart; en waar deze zwarte stukken liepen in
de richting van donkere vlekken, veel donkerder dan het omrin
gende bosch (deze vlekken werden gevormd door bovenvermeld
roosterwerk), gaf dit op de luchtfoto belangrijke aanwijzingen.
Tenslotte wierpen de kunstmatig geplaatste boomen een andere
schaduw af dan de echte. Bij de appreciatie van deze resultaten,
door de Fr. luchtverkenning bereikt, doet men goed, niet uit het
oog te verliezen, dat reeds vanaf den 3en Maart, per luchtfoto,
Bedrijvigheid op de bewuste plek was gesignaleerd: de hoofdfout
aan Duitsche zijde is dan ook ontegenzeglijk, dat men eerst is
gaan werken, en daarna gaan maskeeren, instede van (zooveel
mogelijk) omgekeerd.
455
