Onafhankelijk voor zoover mogelijk; ongecontroleerd nimmer.
Werkt d° vijandelijke propaganda op moderne wijze met moderne
middelen dan kunnen de verrassingen groot zijn. Uit een boek van
den bekenden teekenaar Hansi deelden de bladen onlangs het
volgende mede over het tijdens den Wereldoorlog in dit opzicht
verrichte: „In het begin van het jaar 1915 was er één man, die het
initiatief heeft genomen om de Duitsche propaganda het hoofd te
bieden. Het was in de dagen, toen de Duitschers het geheele land
vanuit hun vliegtuigen als het ware bezaaiden met propaganda-
vlugschriften om het Fransche volk te demoraliseeren.
Men begreep, dat men een zelfde middel moest ter hand nemen.
Terwijl de Duitsche brochures, vlugschriften, proclamaties in zeer
slecht Fransch waren gesteld, werden de Fransche geschriften in
uitnemend Duitsch geschreven. Zij maakten den indruk, alsof zij
in Duitschland waren samengesteld, en toch was dit geschied aan
de oevers van de Seine. Bijzondere verdienste heeft zich daarbij
de „Imprimerie Nationale" verworven. Het succès was zoo volko
men, dat de in het Duitsch gedrukte „Feldpost" langen tijd in
Duitschland circuleerde, zonder dat de autoriteiten verdenking
kregen.
Later volgden de „Kriegsblatter für das deutsche Volk" en „Das
Freie Deutsche Wort" door Hansi geredigeerd. Deze bladen behan
delden bijna uitsluitend Duitsche aangelegenheden, rijksdagde
batten, waarvan de publicatie verboden was, vertalingen en gedeel
ten uit Duitsche werken, die in Duitschland verboden waren.
Bijzondere opmerkzaamheid wijdde de Fransche propaganda
aan Elzas en Lotharingen.
Decreten en voorschriften van de Duitsche autoriteiten werden
op eigen wijze weergegeven en gecommentarieerd. In Duitsch-
gezinde buitenlandsche bladen voegde men aan de mededeelingen
van de Duitsche correspondenten kleine opmerkingen toe, welke
nu niet bepaald geschikt waren de Duitsche lezers te bevredigen.
Eens gelukte het zelfs, een schitterend nagemaakte „Straszburger
Post" in den Elzas binnen te smokkelen, welke niet in Straatsburg
was gedrukt. De lezers daarvan zullen wel niet weinig verbaasd
hebben gestaan de overwinning bij het Skagerak te zien geschetst
als een bloedige nederlaag en een gedeelte te lezen uit een roman,
welke in Duitschland streng verboden was. De Frankfurter Zeitung
en de Freie Zeitung publiceerden op die wijze tegen hun wil zeer
onaangename waarheden".
Tegen binnensmokkelarij van geschriften en bladen als de
bovenbedoelde dient scherpe wacht te worden gehouden.
Overigens mag de vrijheid van drukpers echter slechts in het
alleruiterste geval eenige beperking ondergaan. Afgezien van alle
motieven van hoogeren aard is dit noodig voor de Regeering, ter
bepaling van de richting, die zij heeft te nemen, of te houden en
voor de bevolking, als veiligheidsklep.
534
