ongunstige natuurlijke omstandigheden, waaronder de duikboot
hier te ageeren heeft en dat, officieel en semi-officieel, die
omstandigheden kortweg buiten beschouwing zijn gelaten. Waren
zij niet in enkele dagbladberichten, in de artikelen van „Marin"
in het Alg. Handelsblad en in dat van den heer Behrens
in dit tijdschrift in het openbaar onder de aandacht gebracht,
dan zou men er tot heden nog nimmer van hebben gehoord.
De heer Kaijser heeft dan ook geen goede reden zich geraakt
te toonen, dat zij, die in deze zaken belang stellen, zich tot
andere dan de officieele voorlichting wendenwilde men
daarop wachten, om zich een zuiver beeld van het vraag
stuk te vormen, dan zou men gevoeglijk tot na afloop van den
volgenden oorlog geduld kunnen hebben.
De heer Van Hengel, Directeur der Hoogere Marine-Krijgsschool
te 's Gravenhage, voert in het Handelsblad aan, dat ook in de
Middellandsche Zee de omstandigheden voor de duikboot
ongunstig waren en dat zij daar toch wel resultaten heeft weten
te 'boeken. Het ontoereikende dezer bestrijding springt in he.t
oog. Vooreerst zijn, door het veelal spiegelgladde water, de
omstandigheden hier nog veel ongunstiger, dan in de Middel
landsche Zee, maar daarenboven gaat het voor ons om
den aanval op een transportvloot, die ook vanuit de lucht
uitmuntend beveiligd kan zijn, niet alleen door vliegtuigen, maar
ook door kabelballons, voor welker gebruik het klimaat zich hier
alweer bij uitstek leent.
Wanneer de heer K. nu verklaart en die verklaring nog eens
met nadruk herhaalt, dat in de inzichten omtrent de bruikbaarheid
der duikboot in Indië sedert de zittingen der 1. C. geen wij
ziging is gekomen, dan stel ik daar tegenover, dat die opvatting
nog slechts wordt aangetroffen binnen een bepaalden kring,
hoofdzakelijk van departementaal gesitueerden, en dat daarbuiten
zich een groeiende overtuiging baan breekt, die de kans van dat
wapen tegen een beveiligde transportvloot hier niet hoog aan
slaat, en die kans ongeveer nul acht, wanneer wij niet tevens
ter plaatse het overwicht in de lucht bezitten.
Het is hier, dat alle tot omzichtigheid stemmende vredes-
ondervinding ten spijthet luchtwapen onweerstaanbaar naar
voren komt. Niet als een nuttig hulpmiddel, dat men desnoods
cjk wel ontberen kan, maar op zijn minst als gelijkgerechtigde
van het gekozen hoofdwapen zelf, dat als het ware slechts in de
schaduw der luchtvloot tot nuttig gebruik kan worden gebracht.
De vraag doet zich dan voor, of onder die omstandigheden aan
de duikboot nog wel de primaire beteekenis mag worden toe
gekend, die de I. C. daaraan hechtte, en of niet haar taak, aan
de vijandelijke transportvloot gevoelige schade toe te brengen,
door het luchtwapen zelf kan worden overgenomen.
Inderdaad hier stem ik in met den heer K. valt op grond
der beschikbare ervaring die vraag niet beslist te beantwoorden,
573
