tangent", waarin de invalshoek door den terreinhoek is vervangen, zie I. G. T. A., Annexe X) 2. Voor 90° is 95 90° a 3. Voor a 0 is cp =90° 4. Voor a 90° is tg 95 cos yS tg t is bovendien /S 0, dan is 95 t. In het algemeen is cpu 0, wanneer tg t tg/Jcos a, d.w. z. wanneer de projectie van de richtlijn op het verticale vlak door de waarnemingslijn, met die waarnemingslijn samenvalt. Wanneer klein is ten opzichte van t, geldt de eenvoudige formule Wat de formule voor y betreft, zij hier nog opgemerkt, dat, wanneer t klein is ten opzichte van de formule overgaat in tg 7 (12 b) sin. a g. Men meene niet, dat met de twee genoemde waarnemings- vlakken alle mogelijkheden zijn uitgeput. In bijzondere gevallen kan men nog anders te werk gaan. Zoo is het mogelijk, zijn waarnemingsvlak te kiezen door waarnemingslijn en invalslijn, in welk geval de draaiïngshoek wordt gevonden met de formule, welke geldt voor (pu door daarin voor t den invalshoek op den horizon te substitueeren. Dikwijls evenwel zullen berekeningen in die bijzondere gevallen achterwege kunnen blijven. Zij een waarnemer b. v. opgesteld ver zijwaarts van het rooivlak (oT> 60°) en ongeveer op dezelfde hoogte als het doel (kleine dan kan hij zonder verdere berekening aan de liggende glasplaatlijn van zijn kijker de helling geven van de invalslijn; Spn. boven het aldus gevormde waarnemingsvlak behooren bij een baan, Spn. er onder bij een baan. De S. Hn. worden niet opgemeten. Een maatstaf voor die S. H. heeft men immers in het interval, dat men opmeet in °/00 L. of R. h. Het is niet noodig, zich door de in het voorgaande afge leide formules te laten afschrikken van het afgeven van tijdvuur in bergterrein. In de eerste plaats moeten er al aanzienlijke hoogteverschillen zijn, voordat het noodig is, die formules toe te passen. Bij waarden van t en 25 °/00 behoeft men er nog niet aan te denken. En bij grootere waarden van deze hoeken zal (afhankelijk van a) dikwijls nog blijken, dat 9o, of 9?,, te ver- waarloozen is. Blijkt het evenwel wenschelijk, de liggende glas- plaatlijn de berekende helling te geven, dan verloopt het vuur, wanneer dit eenmaal is geschied en de instrumenten, voor dit doel vervaardigd, zijn zeer eenvoudig te behandelennagenoeg als onder gewone omstandigheden. Bij waarnemingvlak I zal een enkele maal uit de gemeten S. H. de ware S. H. bere- 306

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1924 | | pagina 20