Duitschers en ongeveer 50 Askari's gewond, terwijl 17 gewonde
Engelschen in Duitsche handen bleven. Van de hulpverband-
plaatsen kort achter de gevechtslinie werden de gewonden naar
de hoofdverbandplaats in het Kasino van Tanga ge
bracht. Eigenaardig genoeg, lag ook dit niet onttrokken aan het
vijandelijk vuur en werden de bijgebouwen meermalen door gra
naten uit het Britsche scheepsgeschut getroffen. Het hoofdgebouw
bleef evenwel voor voltreffers gespaard. Van het Kasino werden
de vervoerbare gewonden met den trein langs de spoorbaan, die
Tanga met het gebied der Kilimandscharo verbond, naar het 84
K. M. achterwaarts gelegen veldhospitaal te Korogwe ver
voerd. Transportmiddelen waren niet aanwezig, zelfs geen draag
baren, zoodat alles geïmproviseerd moest worden en de gewonden
tijdens het vervoer menig onaangenaam oogenblik beleefden, temeer
daar de koelies, die als dragers optraden, nog geheel ongeschoold
waren. Later kreeg men hierin meer ondervinding en leverde de
improvisatie van het gewondenvervoer nimmer ernstige moeilijk
heden op. De doktoren waren hierdoor evenwel genoodzaakt, on
afgebroken i n de vuurlinie hulpbrengend en regelend op te treden.
Bij het tweede ernstige gevecht, dat rond J a s s i n i (18-1-'15),
had de M. G. D. grooter bezwaren te overwinnen. Men miste toen
de spoorbaan in den rug, terwijl het aantal Duitsche gewonden
hier 41 Europeanen en 162 Askari's bedroeg. Men benutte het
reeds vroeger opgerichte veldhospitaal'te Totohuwu, dicht
ten Z. van Jassini, en bracht de vervoerbare gewonden van hieruit
met eenige automobielen, aan welke vervoermiddelen ge
heel D. O. A. slechts een 10-tal rijk was en met gevorderde
r i c k s c h a 's naar Korogwe e. aaan de N. baan opgerichte
veldhospitalen, daar de streek om Jassini zeer ongezond
en te kort nabij den vijand gelegen was. In deze gevechten kon
men de veldhospitalen nog steeds in bestaande gebouwen onder
brengen, waarin zij maanden lang bleven. Toen de vijand evenwel
CApril 1916) zijn concentrischen opmarsch begon en Lettow zich
slechts door een snel opereeren oo de binnenlijnen aan vernietiging
kon onttrekken, veranderde dit. De bestaande veldhosnitalen wer
den nu in b e w e g e I ij k e colonnes omgezet, die ieder ge
wild oogenblik met alle verpleegden en bagage de troepen konden
volgen, waartoe alles wat niet strikt noodig was. moest worden
achtergelaten. De voorbereidingen voor een chirurgische
operatie moesten dus ook steeds meer of minder geïmprovi
seerd worden en de operatie had meestal in een snel gebouwde
grashut plaats. Toch ziin onder deze omstandigheden vele zware
gevallen, o. a. verscheidene blindedarmoperaties, goed geslaagd.
Een ander moeilijk vraagstuk voor den M. G. D. was, hoe aan
verbandmiddelen te komen, daar de bestaande voorraden
spoedig uitgeput waren. Men benutte allereerst alle mogelijke
kleedingstukken, na deze te hebben gedesinfecteerd en maakte ze
451