zichtbaarheid (duisternis, vermomming, maskeering). De beste
verdediging voor bombardeervliegtuigen vormen vliegtuigen en
maatregelen tegen zichtbaarheid. Het overwicht in de lucht was
in Frankrijk doorgaans aan die zijde, welke het initiatief nam tot
een beweging in grooten stijl, en een verschijnsel van tijdelijken
aard, waarop eenzelfde partij niet doorloopend kon rekenen. En
wij hebben geen zekerheid, dat een aanvaller bij een landing zulk
een tekort aan gevechtsvliegtuigen en andere verdedigingsmid
delen tegen onze bombardeertoestellen zoude hebben, dat deze
laatste ongehinderd hun vernielenden arbeid van iedere ge-
wenschte hoogte zouden kunnen verrichten.
Met heftigheid is betoogd, dat onze havenverdedigingswerken
geschrapt behoorden te worden wegens hun kwetsbaarheid van
boven. Merkwaardig: kustforten kunnen ongestraft worden ge
bombardeerd, maar de vloot, die de vliegtuigen daartoe uitzendt,
kan evenzeer ongestraft met luchtbommen worden bewerkt. Deze
aanname moet toch, om het minste er van te zeggen, onlogisch
heeten. Verliest men dan de omstandigheden geheel uit het oog?
Zoowel een slagschip als een stad kan onder zekere omstan
digheden met een luciferstokje worden verwoest.
Verdedigingswerken op den wal zijn twijfel daaromtrent is
uitgesloten minder kwetsbaar dan de schepen, die bommen
werpers uitzenden. Is men Zeebrugge, Duinkerken, de GOEBEN
vergeten? Helgoland, Gibraltar, de Dardanellen kwamen ongerept
uit den oorlog. Wie, behept met gezond verstand, geeft zulke
kustversterkingen vrijwillig prijs? Herinnert men zich niet, dat
vijftien jaar geleden er enthousiasten waren, die den volke ver
kondden, dat de cavalerie ten doode was opgeschreven, omdat
de gebroeders Wright er in geslaagd waren, op te stijgen in een
machine, zwaarder dan de lucht? Eerst wanneer de praemisse tot
feit is geworden, dat legers niet langer over de zeeën of daar
onder kunnen worden getransporteerd, of wanneer EMBDEN's
zoo vriendelijk mochten zijn, het bombardement van onze kust
steden zoolang uit te stellen, totdat de vliegtuigen en de mobiele
artillerie, noodig om ze tot onschadelijken afstand terug te drin
gen, op het bedreigde punt zullen zijn geconcentreerd, dan en niet
eerder kan men eraan denken, de havenversterkingen af te
danken.
Laten wij, terwijl wij ons warm maken over het overwicht in
de lucht (dat, althans bij verrassend optreden, den aanvaller ten
deel kan vallen), er ons voor hoeden, de oppervlakte en de diep
ten onzer havens over te leveren aan 's vijands vloot. Beheersching
der oppervlakte, hetzij van het water of van het land, is voor
waarde voor succes in den oorlog. Het kanon in vaste opstelling
is noodig op een bepaalde plaats op een moment, onder omstan
digheden van zichtbaarheid en weder, gekozen door den vijand
en niet door onze in droombeelden opgaande vrienden. Een vast
457