den grond had doorweekt, was ik in de gelegenheid te Rowanduz
te landen, 2 dagen, nadat de colonne daar was aangekomen.
Waar de heliograaf nagenoeg niet te gebruiken was, waren
de colonnes door de draagbare radiotoestellen van de luchtmacht
in staat, steeds in verbinding met mijn hoofdkwartier te treden.
Bovendien hielden deze toestellen geregeld 6 uur per dag, ge
durende de halten der colonnes, de wacht. Bij één gelegenheid
werd een aanvulling aan petroleum en geladen accus, bestemd
voor een radiostation, daarbij naar beneden geworpen.
Waren de colonnes in beweging, zoodat geen andere verbin
dingsmiddelen te gebruiken waren, dan bleven zij onderling en
met mij in verbinding door neergeworpen en opgepikte bericht-
kokers. Deze wijze van verbinding bleek in de practijk menig
maal sneller dan die door middel van radio.
Door vliegtuigen berichtkokers te doen oppikken, waarin op
drachten tot terreinverkenning, werden door marcheerende
colonnes zeer belangrijke gegevens verkregen over b. v. doode
hoeken, verborgen stellingen, defilé's enz., en wel nagenoeg on
middellijk, terwijl anders de vertraging aanzienlijk zou zijn
geweest en de troep zwaar werk had moeten verrichten.
Op een zeer belangrijk oogenblik, nl. toen beide colonnes maat
regelen namen voor hun eoncentrischen opmarsch naar Rowan
duz, werden de uitgegeven bevelen en de beoordeeling van den
toestand tusschen de colonnes uitgewisseld, terwijl ook ik van
ieder een exemplaar ontving, alles langs den luchtweg. Dit bij
slecht weer; bovendien was er op dat oogenblik geen ander ver
bindingsmiddel beschikbaar.
De vliegtuigen pikten totaal 120 berichtkokers op.
De commandant van de Koi-colonne had na iederen dagmarsch
een etappenpost ingericht, voorzien van voorraden en onder ster
ke bewaking. Het was voor hem van groot gewicht te weten, hoe
zijn ingehuurde transporten vorderden en hoe het stond met den
voorraad op iederen post. Alleen door de lucht was daarmede
verbinding te houden. Op een dag werden berichtkokers uitge
worpen boven iederen post en op den terugweg der vliegtuigen
werden berichten opgepikt. Binnen 2 /2 uur was de colonne-com
mandant volkomen op de hoogte.
Eens werd de marschsnelheid eener colonne aanmerkelijk ver
groot, doordat vliegtuigen de beheerschende hoogten naast den
marschweg „afpatrouilleerden", zoodat de colonne zich daarmee
niet had in te laten. Op overeenkomstige wijze gebruikt, beletten
de vliegtuigen ook de hinderlijke beschieting der troepen uit de
flanken.
Op een dag werd 4 ton meel (een dagvoorraad voor de colonne)
naar beneden geworpen. Hoewel dit soort van werk nog niet
grondig was voorbereid, gelukte het vrij goed; het grootste deel
bereikte de colonne. De slijtage aan schoenen en sokken was
825
