toch reeds gealarmeerd was. Hij gaf daarom last terug te trekken.
Met de 6e en de 7e comp., een deel van de 5e en een deel van de
8e comp.blijkbaar ondersteuningstroepen, die nog niet in het
gevecht waren gewikkeld geweestgelukte het geheel ongehinderd
af te trekken. De troepen marcheerden langs den Z. rand naar den
W. rand en van daar naar het bosch Landlut. Gelukkig schijnen
zij zich gemakkelijk als Franschen te hebben doen kennen; alhans er
wordt geen melding gemaakt van op hen door de verdedigers van
dat bosch geopend vuur.
Dat deze terugtocht ongestoord kon geschieden, vindt zijn oor
zaak in verschillende omstandigheden. Niet alleen zullen de zich
in een handgemeen met de Duitschers bevindende, en daardoor
natuurlijk niet los te wikkelen afdeelingen lang genoeg hebben
kunnen ophouden, maar ook andere factoren zullen hebben mede
gewerkt.
Onder de D. troepen heerschte de grootste verwarring; reeds bij
het oprukken van Amblaincourt ontstond wanorde, welke door het
gevecht natuurlijk vergroot was. Het oprukken der Duitschers en het
gevecht toonden duidelijk aan, dat de troepen niet goed in de
hand der aanvoerders waren. In het bosch was het natuurlijk al
zeer moeilijk om deze geschokte troepen weer in de hand te krijgen;
het toezicht was uiterst bezwaarlijk; wanneer een klein troepje
was verzameld, kostte het de grootste moeite de manschappen
bijeen te houden en hen te beletten zich weer te verspreiden, om
zich aan de meerderen en aan het gevecht te onttrekken, Het
spreekt van zelf, dat onder die omstandigheden slechts zeer lang
zaam kon worden doorgerukt.
Wat de Franschen betreft, moet niet uit het oog worden
verloren, dat de 6e en de 7e comp. de laatste op enkele na niet
in het gevecht gewikkeld waren geweest en vermoedelijk de terug
trekkende cfeelen van de 5e en 8e comp., zooals reeds gezegd, ook
niet. Maar verder moet uit de moeite, welke men ondervond bij de
pogingen om de 7e comp. te doen ingrijpen in het gevecht der 8e
comp., worden besloten, dat de Franschen zelf ook gaarne den
terugtocht aanvaardden. Door deze omstandigheden kon hij sneller
en vlotter verloopen dan anders het geval zou zijn geweest.
Bij beide partijen was het moreel geschokt; bij de Duitschers uitte
zich dit thans door de langzaamheid, waarmede orde en verband
werden hersteld en waarmede werd doorgedrongen naar den Z.
rand van het bosch; bij de Franschen door een snelleren terugtocht.
Dat van den aanvang af noch bij de Duitschers noch bij de
Franschen het moreel hoog is geweest, blijkt duidelijk uit de zenuw
achtigheid der troepen, die zich onmiddellijk lieten verleiden tot
een zeer hevig vuur en niet meer in de hand bleven van hun aan
voerders.
Bij de Duitschers zal die ongunstige omstandigheid in het leven
ZÜ'1 geroepen, niet alleen door de tegenslagen van de vorige dagen
77
