Antwoord. Dit kan geschieden na gelegenheyt van de Plaets/ 't
^zij dat deselve groot in 't begrijp/ ende de Bol-wercken wat varde
van den anderen sijnin alsulcken gevalle soude ick liever een
Bol-werck als een Gordijn verkiezen/ om mijn bressen daerinte
maecken/ vertrouwende dat ick met meerder spoet/ ende minder
moeyte aldaer tot mijn avancement soude konnen geraken/ uyt
oorsaecke dat de Bol-wercken altijdt veel stercker ende beter ge-
fortificeert zijn als de Gordijnen/ is oock mede de Principaelste
sterckte/ ende veel beter met flancken ende beddinghe versien
dan een Gordijn/ behalven dat soo heeft een Bol-werck dit voor
deel/ dat wanneer men al een geruymen tijdt daer op met alle
vlijdt ende naerstigheydt geschoten heeft/ de bressen ruym genoegh
gemaeckten men entert daer op in/ soo bevindt noch dikmael
deselve van binnen af-gesneden/soo dat men dan wederom op
een nieu voorwaerts moet beginnen te sapperen/ ende nieuwe
baterijen te maken/ 't welcke een Gordijn soo niet en heeft.
10. Vrage. Welcke van beyde soudt ghy houden om de dis
tantie te schieten/ een Slange of een halve Kanon?
Antwoordt, 't Is seecker/ dat by aldien een Slange nevens een
half Kanon/ yder op de 45 graden wort op gestelt/ dat den Slange
zijn koegel veel violenter ende verder sal vliegen als die van het
halve Canon/ want voor eerst soo worden de Slangen/ als men
hare behoorlijcke proportie van kruyt sal ghevengeproeft met
drie vierendeelen van haer koegels swaerte/ ende oock wel met
koegels swaerten/ naer het yzer dat zy dan schieten/ ende een
halve Canon daer-en-tegen wort maer geproeft met twee derden-
deelen van de kogels swaerte/ daer beneven is een Slange soo
veel langer/ waer door veroorsaeckt wordt dat 'er meerder quan-
titeyt in kruyt verbrandt wort in de Slanghe eer hy sijn koegel
levert/ als in de halve Canon.
11. Vrage. Soo soude het dan seecker sijndat hoe een Stuck
langer is/ hoe dat'er oock dies te meerder kracht heeft/ en sijn
koegel varder uyt-drijven moet?
Antwoordt. Het schijnt wel aen d'eene zijde dat'et seker is/ten
aensien dat men seytalle hetgene sich beweeght door eenige
holte ofte pijp/ soo veel violenter is als de pijp langer is/ende in't
bysonder schijnt de ondervindinge sulcks te bewijsen aen de
Wolf mette belle/ een Slange tot Utrecht/ alsoo genaemt/ die
met sijn Proef-schoot heeft gheschooten te Vijanen in de Stadt/
noch een tot Aernhemwelcke heeft geschooten tot Nimwegen
en noch een van Bommel ten Bos.
Maer wat sullen wy hier toe seggend'ervarentheyt leert ons
heel anders; want MAURITIUS, de Prince van Orangien/hoogh-
loflijcker Memorie/ heeft eens een Stuck/ schietende 24 yser
laten proberen/ hebbende een redelijcke lenghte/ na dat'et ge
schoten heeft/ soo heeft hy het selve omtrent anderhalve voet laten
253
