af-saghen/ ende men heeft bevonden dat'et af-gesaeghde Stuck den
koegel soo verde heeft uyt-gedreven/als hy te voren gedaen hadde-
12. Vrage. So en is het dan niet door de lenghte dat de Slangen
veel verder schieten als Stucken die Kanons deelinghe hebben/ inaer
het moet dan wesen door de proportie van het kruytdie een Slange
meerder heeft/ ofte oock dat den koegel soo veel kleynder van
lichaem is als de andere/ ende volgens dien so veel minder
tegenweer van de lucht te lijden heeft
Antwoordt. Wat belanght het tegenweer van de lucht omtrent
des koegels vlucht/ ick houde het daer voor/dat omtrent d'eerste
breeckinge by de mondt van het Stuck de kleyne koeghels wel
snel uyt-vlieghenmaer komende eenseeckere distantie van het
Stuck af/ dat als dan een kleyne ende lichte koegel veel eerder
van de lucht beweeght/ door den wint vervoertende teghen
ghehouden wordt/ dan een sware koegel/ niet teghenstaende dat
een sware koegel soo veel grooter van lichaem is als de
kleyne/ het welcke blijckt aen't halve Canon van 24 yserende
het Valconet van 6 yser; want als men beyde dese Stucken
geat stellen recht water-pas/ soo sal het Valconet sijn koeghel soo
verde uyt-drijven/ als het halve Canon: maer komende tot 45
graden opstellens/ soo bevindt men dat den koeghel van het halve
Canonsomtijts vijf ende 550 Passen verder vlieght als de koe
gel van het Valconet.
13. Vrage. Waer van daen komt het dan dat een Slanghe var
der schiet als een halve Canon/ ofte andere diergelijcke Stuck/
welcke veel korter dan de Slangen zijn
Antwoordt. Ick stae hier inne tot het gene dat de redenen ende
experientie selver wijst/ namentlijckdat de kracht van eenigh
Stuck wel soo veel grooter is als het Stuck langer is/ maer niet
in gelijcke proportie/ ende oock onder dese bepalinge/ dat het
geschiede met een middelmatighe lengte/want van 8 tot 12 voeten
lengte/ in de stucken die gelijke diameters hebben/ sal de koeghel
altijdt vermeerderen in de vlucht; maer van 12 tot 20 voeten
lenghte/ sal den koghel altijdt af-nemen ende verminderen in sijn
vlucht,/ uyt oorsaecke dat in al te lange stucken het kruyt verbrandt
is/eer dat het sijn kogel levert/waer door de vlamme/ ende de
kracht van de vuyr-vlucht vermindert wordt.
Dit schijnt gants vreemt/ ende strijdt tegen 't ghevoelen van veele
Konstapels/ maer d'ervarentheydt in Duytslandt heeft ons het selve
soo wel geleertdat het buyten alle tegen-seggen is.
16. Vrage. Soo daer stonden twee stucken van eenderley yser
ende kruyt/ oock mede van ghelijcke swaerte ende lenghte/ het eene
op het Schip E, ende het ander op het Landt bij Q, welcke van
beyden meent ghij dat zijn koeghel aldervardtste uyt-drijven soude
254
