hij tegemoet, zoowel aan de wenschen der Geallieerden als aan de
linksche partijen, daar Roques bekend stond als een goed repu
blikein. Bovendien was deze inspectie niet een, uitgaande van
het Hkw., maar van de regeering. Het rapport zou dus uitgebracht
worden aan deze laatste en Joffre bleef geheel en al daarbuiten.
Ook plaatste thans zich de regeering tusschen Joffre en Sarrail
en verzachtte zij dus blijkbaar de ondergeschiktheid van dezen
laatste aan den eerste.
Het rapport van Roques luidde gunstig voor Sarrail, zoodat er
geen gevaar meer bestond, dat Briand hem zou moeten opoffe
ren en een ministeriëele crisis was voorkomen. De Geallieerden
bogen zich voor dat rapport en vroegen alleen, dat Sarrail zich
voortaan niet meer met de politiek zou bemoeien.
Intusschen had in Frankrijk een wapenfeit plaats gehad, dat
de quaestie van de vervanging van Joffre weer met kracht naar
voren bracht, n. 1. de verovering van Douaumont op de Duitschers
door Nivelle. Vooral moreel had deze overwinning in Frankrijk
groote gevolgen en men zag in Nivelle een genie van den eersten
rang, wien het gelukt was, mede door zijn initiatief, den vijand
met geringe verliezen een zeer sterk punt te ontnemen, daarbij
dien vijand zeer zware verliezen toebrengende. De oppositie stelde
hem dan ook voor als candidaat voor de vervanging van joffre,
waartoe men nu gerust zou kunnen overgaan.
Thans deed Briand uit overwegingen van politiek zelf pogingen
om Joffre er toe te bewegen afstand te doen van het onmiddellijk
bevel over de legers in Frankrijk. Wel meende hij in het Parlement
Clog altijd een meerderheid te kunnen vinden, welke hem zou
steunen in het handhaven van Joffre, maar hij verwachtte, dat
wanneer thans de quaestie van het opperbevel daar zou worden
behandeld, die meerderheid zoo gering zou zijn, dat het voortbe
staan van het kabinet zelf zeer moeilijk zou worden en dit betee-
kende feitelijk een volledige nederlaag voor Joffre.
Hij besloot daarom te beproeven Joffre over te halen zelf van
het directe bevel afstand te doen, waardoor het behoud van den
generaal aan het hoofd der Fr. legers met al het prestige van
zijn naam mogelijk zou zijn. Om de bitterheid van den maatregel
te verzachten, zou hem meer openlijke eer moeten worden ge
schonken.
Aanvankelijk stuitte alles af op de onverzettelijkheid van Joffre,
die weigerde om van eenig bevel afstand te doen, tenzij hem ook
het opperbevel werd ontnomen. Maar dit juist wilde Briand niet;
zijn naam moest voor het leger bewaard blijven.
Eindelijk, 3 Dec. 1916 gaf Joffre toe en den volgenden dag
reeds deelde Briand in de in geheime zitting vereenigde Kamer
mede, dat de opperbevelhebber zijn hkw. te Parijs zou vestigen;
dat een ander als bevelhebber over de legers aan het Fr. front
zou worden benoemd; dat die legers, zoomede dat in Macedonië
350
