De prikkels liggen op verschillende afstanden en hoogten, doch
zoo, dat slechts één prikkel tegelijk de middellijn snijdt, hoe
wel drie en meer prikkels voortdurend door den proefpersoon in
het oog moeten worden gehouden, om het moment van hun pas-
seeren door de middellijn niet te verzuimen.
Het panorama vormt een geheel, d. w. z. onmerkbaar herhaalt
het zich steeds.
Iedere omloop duurt twee minuten en biedt in totaal dertig
prikkels.
Door de voortdurende herhaling van hetzelfde panorama is het
mogelijk, de oefenings-toename van den proefpersoon na te gaan.
Wanneer voldoende tijd is verloopen om dit laatste voldoende be
trouwbaar vast te stellen, dan worden de bij-opdrachten ingevoegd.
In het donkere proefvertrek laat men op verschillende plaat
sen, liggende buiten het blikveld van het centrale zien, lampen
van verschillende kleur in snelle volgorde plotseling opvlammen.
Op ieder van deze verschillende optische prikkels moet de proef
persoon met twee andere reactie-toetsen op verschillende wijze
reageeren, zonder dat de waarneming van de hoofdprikkels mag
worden onderbroken of verzuimd.
Ten einde een zuiver musculaire instelling uit te sluiten, moet
bij het opvlammen van een rechtsche lamp de linkertoets worden
neergedrukt, bij een linksche lamp, de rechtertoets.
Bij het opvlammen van een roode lamp moet driemaal, van een
groene lamp tweemaal en van een witte lamp één maal, zoo snel
mogelijk achter elkaar worden gereageerd.
Per minuut worden twintig tot vier en twintig van dergelijke
prikkels ingeschakeld.
Op deze wijze kan nu de kwaliteit der vervulling van de hoofd
opdracht voor en na het inschakelen der bij-opdrachten worden
vergeleken, zoodat duidelijk tot uitdrukking komt de vermindering
der prestatie door het compliceeren van den opdracht. Het reac
tievermogen en de reactie-zekerheid komen nu tevens tot uit
drukking.
Het geheele onderzoek duurt tien minuten. Tegen het einde
van dezen tijd valt bij de enkele proefpersonen in verschillende
mate de vermoeidheid der opmerkzaamheid en de verslapping der
wilsenergie te constateeren.
Tijdens de laatste helft van het experiment wordt dan nog in
gevoegd een effectief storende prikkel; bij het begin van üe acht
ste minuut laat men plotseling vlak achter den proefpersoon een
bliksemlicht ontbranden.
Daarbij wordt nagegaan, welken invloed deze plotselinge schrik-
werking heeft op de prestatie. Als bij-opdracht wordt tevens nog
gebruik gemaakt van een alcoustische prikkelbron; den proefper
soon wordt opgedragen, op den gang van den motor te letten.
Een eentonig geruiscb, door een Neefsche hamer verwekt, wordt
491
