129
10. OVERZICHT NEDERLANDSCHE TIJDSCHRIFTEN.
De Indische Gids November 1925. Het artikel van Dr. W. Feuilletau de
Bruyn,,De beteekenis van het Volkenbondsverdrag:, het Washington-
tractaat en het Protocol van Génève voor den politieken toestand in den
Pacific" komt voor een korte bespreking in dit overzicht in aanmerking.
Schrijver stelt op den voorgrond dat tot op heden bij alle conferenties
in het belang van de wereldvrede over ontwapening nog nooit en over
verminderde bewapening slechts in zeer vage termen werd gesproken.
Voorts vestigt hij de aandacht op de problematieke waarde van een
toekomstig volkenbondsleger dat, zooals hij van een Duitschen schrijver
aanhaalt: Dieses Heer wird eine fatale Aehnlichkeit mitdem Heere
des Heiligen Römischen Reiches deutscher Nation gewinnen."
De waarde van het volkenbondspact toetst hij o. a. aan het volgende
,,Ook Engeland staat thans geheel anders tegenover het Handvest dan
vijf jaren geleden.
Toen Groot-Brittannië het Pacte teekende, verkeerde het in de stellige
overtuiging, dat Amerika eveneens tot den Bond zou toetreden. Maar
welke houding zal Engeland thans moeten aannemen in een Japansch-
Amerikaansch conflict, als de Volkenbond besluit tegen Amerika een
gezamenlijke actie te ondernemen
Het door Groot-Brittannië niet onderteekenen van het protocol van Gé
nève legt hij op de volgende wijze uit:
„Het verzet kwam het eerst uit de Dominions. In een conflict tusschen
Amerika en Japan zouden de Dominions zich zonder eenigen twijfel aan
de zijde van Amerika hebben geschaard. En als Engeland toch tegen
Amerika front had gemaakt, zou een scheuring in het Britsch Imperium
onvermijdelijk zijn geweest. Dat heeft Groot Brittannië niet aangedurfd."
Verder wijst hij nog eens op de weinige garanties die het verdrag van
Washington voor het Nederlandsch gebied in den Pacific geeft.
De politieke verhoudingen in den Pacific voor wat betreft de voornaam
ste mogendheden ziet hij als volgt:
„Als Engeland ooit partij mocht kiezen voor japan in een conflict van
dat land met Amerika, zou dit onherroepelijk een scheuring ten gevolge
hebben van het British Empire. En wat een dergelijke scheuring beteekent,
wordt pas duidelijk, als men bedenkt, dat de voedselvoorziening in Enge
land voor 70% afhankelijk is van aanvoeren uit het buitenland, waarvan
een belangrijk deel wordt geleverd door de Dominions.
En zoo zal Japan in een conflict met Amerika er dus rekening mede
hebben te houden, dat het Engeland en zijn Dominions eveneens tegen
zich zal krijgen. Want Groot-Brittannië zal nooit kunnen dulden, dat ja
pan door een mogelijke vernietiging van de Amerikaansche vloot de he
gemonie in den Pacific zou verwerven."
De oorzaak van het Russisch-Japansche Verdrag zoekt hij in de agres
sieve politiek van Amerika (immigratie, vlootmanoeuvres) en zegt:
„Het Russisch-Japansche verdrag is het antwoord van Dai Nippon op
Amerika's politiek van agressie. Lang heeft japan geaarzeld eer het tot
dien stap is over gegaan, maar toen het zich rekenschap gaf van het feit,
dat noch het Pacte, noch het Protocol van eenige beteekenis waren voor
den status quo in het Verre Oosten, dat het Washingtonverdrag hoogstens
een tijdelijke ontspanning kon brengen, moest het zich wel in den rug
dekken, en kwam het verdrag met Rusland tot stand. Amerika's agressief
optreden en de stichting van de vlootbasis Singapore maakten dien stap
onvermijdelijk."
