1. HET VIJF EN ZEVENTIGJARIG BESTAAN VAN DEN ARTILLERIE CONSTRUCTIE WINKEL, door J. D. A. DE FREMERY. Den 2en Januari j.l. werd bij den A.C.W. het 75 jarig bestaan dier inrichting herdacht. Aangezien de tijdsomstandigheden geen luisterrijke viering gedoogden, werd het jubileum op eenvoudige wijze in het bijzijn van slechts enkele genoodigden gevierd, met een rondgang door de fabriek, waarbij de gebruikelijke karbouwen- kop niet ontbrak, gevolgd door een slamatan voor de Inlandsche werklieden en een feestmaaltijd voor de Europeanen, terwijl verschillende volksspelen het feest besloten. In de toespraak, waarmede het Hoofd der Inrichting het feest opende, werd gereleveerd, dat er vóór 1851 slechts één Rijks werkplaats (voor Leger en Vloot en de Burgerlijke Diensten) bestond, gelegen aan de Werfstraat te Soerabaia. S.KALFF gaf in den 4en Jaargang van het Artilleristisch Tijdschrift onder den titel „Eene Indische Artillerie Werkplaats" een interes sant geschiedkundig overzicht van deze werkplaats en van den A.C.W., die later daaruit ontstond. Volgens dit overzicht was het „Soerabaiasche atelier van Con structie", gelijk de oorspronkelijke naam luidde, een stichting van Daendels. Reeds ten jare 1801 werden luidens de Realia „de Javasche ministers gequalificeerd om te Soerabaia een nieuwe wapenwin kel te laten erigeeren". Maar ordonneeren en erigeeren waren in Indië van ouds twee zeer verschillende dingen. Het duurde dan ook nog ruim zeven jaren, n. 1. tot tijd en wijle dat Koning Lo- dewijk Napoleon den maarschalk Herman Willem Daendels tot Gouverneur-Generaal benoemde, alvorens de inrichting tot stand kwam. Maar toen verrees ze ook met de snelheid en voortvarend heid, welke tot de karaktertrekken van den ijzeren maarschalk behoorden. Het desbetreffende Gouvernementsbesluit van 8 Juli 1808 luidde: „Zijne Excellentie in overweging genomen hebbende dat het „voor Zijner Maj. Dienst in deze Kolonie ten hoogste noodig en „nuttig zal zijn, dat op Soerabaia alleen geëtablisseerd worde een „generaal atelier van constructie voor de armee in Indië, heeft „goedgevonden te bepalen, dat voor het voorschreven etablissement „tegen taxatie zullen worden ingekocht de tuinen van den pangeran „van Soemenap, en dat daar ter plaatse zoowel de verschillende 137

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1926 | | pagina 1