berekend is naar de weinige behoeften en de geringe verdien
sten van den Javaan, dat ze voor hem schier niet te ontberen is."
De hier geslagen duiten vertoonden aan de eene zijde het mo
nogram V.O.C. (Vereenigde Oostindische Compagnie), aan de
andere zijde het woord Java.
Toen later te Soerabaia een nieuwe Munt met pietmolen werd
opgericht, werden de benoodigde stempels nog bij den A. C. W.
aangemaakt. Kalff vermeldt daar nog bij, dat de Artillerie
Constructie Winkel toen onder leiding stond van den kapi
tein der artillerie Demmenie. Daar deze echter gestadig overhoop
lag met den diiecteur van de Munt, De Vogel genaamd, was het
voor hem een triumf, toen hij duiten in de wereld kon brengen,
die in plaats van met het munt-meesters-teeken V. (De Vo»elj
voorzien waren van een D. Later, toen de directeur van de
Munt had weten te bewerken, dat de muntstempels wederom on
der zijn onmiddellijk toezicht werden vervaardigd, werd de D
weer in een V. veranderd.
Ook nu nog worden veel stempels bij den A.C.W. aangemaakt
voor medailles, distinctieven, enz.
Toen de Oostenrijksche reizigster Ida Pfeiffer den Constructie-
winkel bezocht, roemde zij het daar vervaardigde werk, en de
werklui niet minder.
In hare tweede „Weltreise" schreef zij, dat men aan deze Inlan
ders verreweg de voorkeur gaf boven Europeanen, dat ze leerzaam
waren, bedaard in hunne manieren, stipt en vlijtig, zonder bab
belen, zonder drinken, hun werk doende. Zij zag er een groot
staatszegel in koper gegraveerd, dat door den besten stempel
snijder in Europa niet beter bewerkt had kunnen worden, enten
huize van den Kolonel Van Schierbrand een ameublement in
gothischen stijl, dat hier vervaardigd en ongemeen fraai was.
Maar de teekeningen daarvan had men hun tot in de minste
bijzonderheden moeten voorleggen: „Uit zich zelve kunnen ze
niets," voegde zij er bij. En met reden; want waar zouden zij
het geleerd hebben? Eene ambachtsschool voor Inlanders was toen
ver te zoeken.
Jn 1850 werden de werkplaatsen gereorganiseerd en verplaatst.
De oude fabriek stond op de plaats, waar zich nu eene open
vlakte bevindt, aansluitende tegen de gebouwen van den Grooten
Boom. Oud-Soerabaianen zullen zich daar nog een fabriek herin
neren, de toenmalige fabriek voor de Marine en het Stoomwe
zen, welke sedert ruim een dertigtal jaren reeds werd gesloopt.
Vóór 1851 waren dat de hierboven beschreven werkplaatsen en
droegen zij den naam ,/s Lands Constructie Winkel".
In 1850 werd de fabriek „De Phoenix" door hel Gouvernement
van den heer Baier overgenomen en het bedrijf ten deele met
dat van den Constructiewinkel vereenigd.
Naar vermeld wordt in de Amsterdamsche Courant van 23 Sep-
139
