tember 1841, werd in dat jaar: „Eervol ontslagen bij 's Lands
Constructie Winkel" te Soerabaia de werktuigkundige T. J. H.
Baier".
Nadien richtte de heer Baier niet minder dan twee groote
fabrieken op n.l. eerst de fabriek „De Phoenix" (later de Artil
lerie Constructie Winkel) en daarna „de Volharding" te Oendaan.
Zijn naam leeft nog steeds in den volksmond voort, daar laatst
genoemde fabriek onder de Inlanders nog altijd genoemd wordt
„Fabriek Baier".
Baier is een der oudere bewoners van Soerabaia geweest, die
beschouwd mag worden als een pionier op industrieel gebied.
Door zijn arbeid is het fabriekswezen te Soerabaia reeds jaren
geleden tot een zoodanig peil opgevoerd geworden, dat die stad
toen reeds een gunstige uitzondering maakte op alle andere
steden van Nederlandsch-Indië, alwaar over het algemeen de
nijverheid en het fabriekswezen zeker nog niet op een hoog peil
stonden.
De reden, dat in 1849 werd uitgezien naar een eigen fabriek
voor het Leger lag daarin, dat de toenmalige 's Lands Constructie
Winkel onmogelijk in alle behoeften van Leger en Vloot kon
voorzien. Daarom werd besloten tot de splitsing der bedrijven. De
fabriek de Phoenix werd voor het Leger aangekocht, en bij Gouv.
Besluit dd. 19 September 1850 No. 7 bestemd om den zooge-
naamden Artillerie Constructie Winkel te vormen met bepaling,
dat die Winkel op 1 Januari 1851 in werking zou treden.
De toenmalige majoor der Nederlandsche Artillerie C. G. Deutsch,
werkzaam aan de Constructie Werkplaatsen van het Nederlandsche
Leger, werd tijdig naar Indië gezonden om de „Phoenix" te
herscheppen in een militaire fabriek en bij onverdroten arbeid ge
lukte het hem inderdaad den Artillerie Constructie Winkel op
1 Januari 1851 in werking te doen treden.
De oude zoogenaamde 's Lands Constructie Winkel veranderde
op dien datum haar naam in „fabriek voor de Marine, het
Stoomwezen en de Nijverheid". Zooals reeds gezegd, bestaat
die fabriek thans niet meer. Slechts een kale vlakte wijst de
plaats aan van den ouden Constructie Winkel.
In het hierboven reeds aangehaalde artikel van den heer
S. Kalff wordt nog vermeld, hoe in 1859 de inrichting werd
bezocht door een reizenden Javaanschen regent, schrijver der
„Reizen van Poerwo Lelónö" en deze zich met Inlandsche naïviteit
verbaasde over den stoomhamer dien hij hier zag „neerdonderen".
Een blok deugdzaam djatihout stoof onder dien hamer in spaanders
140
2 Februari 1901 werd het vijftigjarig bestaan van den Artillerie Constructie
Winkel te Soerabaia o. m. door het uitreiken van een herinneringsmedaille en
verschillende andere feestelijkheden zoowel voor de Inlandsche als de Euro-
peesche werklieden onder den toenmaligen Directeur Luitenant Kolonel H.W.
A.S. Loke plechtig herdacht.
