De oude Artillerie Constructie Winkel te Soerabaia beschikte
dan ook reeds over
Een smeder ij, zoowel vuurwerkerij als bankwerkerij, des
tijds voorzien van de nieuwste werktuigen.
Een draaierij, eveneens voorzien van de noodige werktuigen
(draaibanken, schaafbanken, fraismachine's, enz.).
Houtwerk plaatsen met een ruime inrichting voor machi
nale houtbewerking.
Een z a d e 1 m a k e r ij, zooals in geheel Indië geen tweede
voorhanden is.
Een instrumentmaker ij, eveneens zeer goed geoutilleerd.
Een ij z e r- e n k o p e r g i e t e r ij, die in alle opzichten
voldeed en waar zeer zware ijzeren gietstukken en verder alle
mogelijke koperlegeeringen, benevens voorwerpen van aluminium,
lood, tin, enz. kunnen worden gegoten.
Voorts beschikt de A. C. W. over ruime houtopslagplaatsen,
waarin een groote voorraad droog constructiehout wordt opbewaard,
hetgeen almede een uitzondering in Nederlandsch-Indië is, alwaar
veel onvoldoend gedroogd hout verwerkt wordt. In dezen grooten
voorraad deugdelijk droog hout schuilt dan ook zeker voor een groot
deel de oorzaak van het feit, dat houtwerken, door den A. C. W.
afgeleverd, wel eens als onverslijtbaar worden gequalificeerd.
Herhaaldelijk zijn er ook in Indië, evenals in Holland, stemmen
opgegaan, die deze werkplaatsen voor het leger te duur en on-
noodig vonden. In het hierboven aangehaald artikel in De Ooster
ling van 1824 werd vermeld dat de jaarlijksche kosten ongeveer
twee millioen beliepen. Toen reeds werd de meening gehoord,
dat dit alles een dure, onnoodige „ommeslag" was, dat het werk
nooit zoo goed kon zijn als het Europeesche, dat de meeste
benoodigdheden tegen geringe prijzen uit Nederland ontboden
konden worden, en de rest bij particulieren aanbesteed, „maar"
zoo verdedigde de bezoeker deze instelling, „zou met zooveel
„gemak en zoo weinig kosten als thans geschiedt niet alleen
„koopvaarders en kleine oorlogsvaartuigen, maar zelfs groote
„schepen, 'gelijk het fregat dat nu op stapel staat, op Java
„gebouwd kunnen worden; en evenzoo de reparatie van wapenen,
„affuiten en ammunitiegoederen, in één woord van zoovele andere
„zaken, die op maat en naar gegeven voorschriften gemaakt
„moeten worden, kunnen geschieden Men heeft Nederland niet
„zoo nabij om dadelijk over deszelfs werklieden en werkplaatsen
„te kunnen beschikken, en in oorlogstijden, wanneer het Möeder-
„land niet zonder gevaar, moeite en groote kosten deze bezit
tingen kan bijstaan, hoe zoude men zich dan redden
„Door particuliere aannemingen, zal men antwoorden; maar
„de ondervinding heeft in alle landen geleerd tot welken prijs
„het Gouvernement zich daarvan bedienen kan, wanneer er geen
„andere hulpmiddelen zijn."
142
