Alvorens tot eene korte bespreking dezer groote voor het Leger
werkende bedrijven over te gaan, is het wellicht niet ondienstig
eerst eens onder de oogen te zien welke belangrijke voordeelen
door eene vruchtbare samenwerking tusschen het Leger en Ge
vangeniswezen worden bereikt.
In de eerste plaats kan het Leger ten allen tijde beschikken
over uitgebreide werkplaatsen met geschoold personeel waar
massa-productie van legerbehoeften mogelijk is, hetgeen bij eene
eventueele mobilisatie van onschatbare waarde zal blijken.
Het is bekend hoe in de mobilisatie-dagen in Nederland allerlei
noodmaatregelen moesten worden getroffen om kleermakersateliers,
schoenmakerijen en andere bedrijven op te richten en in bedrijf
te stellen met samengeraapte krachten.
Welnu het Indische Leger heeft het groote voordeel dat het
dergelijke noodmaatregelen niet zal behoeven te nemen. Hierbij
komt nog dat het dienstdoende personeel voor een groot deel is
gerecruteerd uit oud-militairen, wat bij eene superintendentie van
het militair gezag in oorlogstijd belangrijke voordeelen biedt.
In de tweede plaats geniet het Gevangeniswezen de voordeelen
van eene goede tewerkstelling der dwangarbeiders, waarmede
wordt bereikt dat de grondgedachte van het rechtswezen verbe
tering van den misdadiger door hem een geregeld arbeidzaam
leven te laten lijden, onderworpen aan strenge tucht, zoodat hij
als een beter mensch in de maatschappij kan terugkeeren—tot haar
recht kan komen.
In de derde plaats bereikt de straf haar doel; de misdadiger
heeft binnen de gevangenismuren de strenge doch humane hand
van de Justitie gevoeld, waardoor het gevaar van recidivisme
belangrijk wordt verminderd, hetgeen voor een goed geordenden
staat noodzakelijk is.
En in de laatste doch zeker niet minst belangrijke plaats wordt
bereikt dat het Ned. Indische Gouvernement de geldelijke voor
deelen van deze samenwerking geniet, doordat een belangrijk deel
van de noodzakelijk te maken kosten voor het levensonderhoud
der gevangenen wordt goedgemaakt door hunne arbeidprestaties,
terwijl de winst die bij het vervaardigen der artikelen verkregen
wordt in 's Lands schatkist terugvloeit.
Thans willen wij overgaan tot eene korte beschrijving van de
verschillende gevangenisbedrijven, die in hoofdzaak voor het Leger
werken, voornamelijk voor de Intendance, doch ook voor den
A. C. W. en de Genie.
Als een der eerste bedrijven die voor het Leger in werking kwam,
noemen we de leerlooierij en het schoenmakersbedrijf in 's Lands
gevangenis te Djocjakarta. Oorspronkelijk klein opgezet, breidde
deze inrichting zich snel uit, vooral toen ook de Inlandsche soldaten
schoenen kregen, zoodat thans, dagelijks een 400-tal dwangar
beiders in looierij en schoenmakerij werkzaam zijn. De looierij
210
