Maar de Japansche expansie zal zich niet alleen naar China
richten.
Deze zal de lijnen van minsten weerstand volgen en nu eens
China, dan weer de Pacific tot object hebben, al naar gelang
de omstandigheden zich daartoe leenen. Het is vooral deze
Japansche penetratiepolitiek in den Pacific waarop Amerika en
de. Dominions reageerden. Dat Japan zich achtereenvolgens mees
ter maakte van de rijen eilanden die ten Oosten van dat Rijk
liggen en deze in voorposten van de Rijksverdediging herschiep,
was niet meer dan logisch. De Japansche politiek liep hier parallel
met de Amerikaansche. Maar vöör Australië liggen twee rijen
eilanden, die beide goede havens bezitten, beide de handelswegen
flankeerend van Amerika met het Verre Oosten en den Zuid-
Pacific. De buitenrij (Marianen, Pelau, Marshallseilanden) behoorde
vroeger aan Duitschland.
Bij het uitbreken van den wereldoorlog legde Japan onmiddellijk
de hand op deze eilandenguirlande, terwijl Australië zich meester
maakte van de Duitsche koloniën in de binnenrij. Die daad van
Japan was geen veiligheidsmaatregel meer, zij droeg meer een
agressief karakter. En dat was een van de redenen waarom het
zwaartepunt van de politiek zich direct na den oorlog van West-
Europa naar den Pacific verplaatste. In de volgende jaren nam
de spanning tusschen de vroegere Geallieerde Zeemogendheden
steeds meer toe, en de Staatslieden begrepen, dat er iets gedaan
moest worden, daar anders een explosie onvermijdelijk zou zijn.
Op technische gronden moest men rekening houden met de
mogelijkheid van het uitbreken van een Pacificoorlog in 1925.
Eind 1924 zou namelijk het Amerikaansche vlootplan zijn
afgewerkt en daardoor ontstond de mogelijkheid dat Amerika van
zijn tijdelijke overmacht gebruik zou wenschen te maken.
De superbewapening drukte zwaar op het budget der groote
mogendheden en een nieuwe oorlog zou voor alle staten op een
staatsbankroet uitloopen. Dat alles werkte mee tot de tot standkoming
van het Washingtonverdrag. Het zwaartepunt van dat tractaat ligt
in artikel XIX, dat betrekking heeft op den status quo van de
vlootbases en de versterkingen in den Pacific. De geweldige
afstanden in den Stillen oceaan maken een vlootoperatie van Japan
tegen Amerika of omgekeerd, waarbij de vloten zich ver van hun
bases zouden moeten verwijderen, een précaire onderneming.
Volgens het Amerikaansche vlootplan 1915-1921 zou de slagvloot
een werkingssfeer hebben van 2000 mijlen, terwijl de afstand
die Amerika van Japan scheidt 5000 mijlen bedraagt. Door dus
den status quo van de vlootbases te handhaven, werd Japan naar
hetN.W. deel van den Stillen oceaan teruggedreven, terwijl Amerika
het Centrum en Oostelijk deel en Engeland het Zuiden van den
Pacific beheerschte, zoodra althans de vlootbasis Singapore gereed
is, een feit, waarmede de verdragsluitende mogendheden in 1922
terdege rekening hebben gehouden.
291
