oude vrijheer meende, dat hij zijn zoon niet aan den dienst van
zijn nieuwen landsheer mocht onttrekken, en de jonge v. Gagern
droeg reeds de Hollandsche uniform toen hij bij Quatrebras ge
wond werd. Maar toen de veldtocht van 1815 voorbij was, keerde
hij tijdelijk tot het studentenleven en de alma mater terug.
Te Göttingen had hij slechts twee studiejaren doorgemaakt, aan
de hoogeschool te Heidelberg zette hij zijne studiën voort. Het
was in die dagen een eigenaardig schouwspel, jonge mannen op
de collegebanken te zien, die Napoleontische campagnes achter
den rug hadden en thuis, naast de studenten-floret, de officiers
sabel in de kast hadden hangen.
Teruggekeerd tot den militairen dienst, maakte hij snel promo
tie. Tijdens hij in 1830 aan den strijd in België deelnam, was hij
reeds opgeklommen tot majoor, chef van den generalen staf bij
het korps, dat onder bevel stond van hertog Bernhard van Saksen
Weimar Eisenach, den lateren Indischen legerkommandant. In 1844
werd hij benoemd tot generaal-majoor en adjudant des konings;
in 't zelfde jaar nog volgde de zending naar Oost-Indië. De regee
ring beoogde daarmee eene herziening van het defensiestelsel van
J. v. d. Bosch, en van de Memorie van den overste C. v. d. Wyck in
welke dat stelsel nader was uitgewerkt. Gelijk wel meer met In
dische ramingen placht te gebeuren, had men ontdekt, dat ook
bij de uitvoering van dit defensieplan de kosten de raming verre
zouden overtreffen. En dat de eveneens aanzienlijke kosten van
de bewapening der forten en kustplaatsen onder die raming niet
eens begrepen waren. Voorts moest, om al die getraceerde forten
te bezetten, aan de sterkte van het Indische leger eene aanzienlijke
uitbreiding gegeven worden; zoo sleepte de eene uitbreiding de
andere, de eene uitgave de andere met zich. 't Ergste was nog, dat
deze kosten geene buitengewone waren, die slechts éénmaal op
de begrooting kwamen, maar uitgaven die jaarlijks terugkeerden.
En dat de aanleg van al de ontworpen versterkingen een zwaren
druk legde op de schouders van den landbouwenden Javaan, door
de cultuurdiensten reeds genoeg geplaagd.
Dit verdedigingsplan was intusschen reeds ettelijke jaren tot
een begin van uitvoering gebracht. Duizende inlanders werden
opgeroepen voor den vestingbouw, en met des drijvers geweldige
roede ter plaatse gebracht. Van 50 palen afstands en meer moesten
ze opkomen en telkens 14 dagen van de 30 uithuizig blijven, voor
een totaal loon van 120 duiten en de gore rijst van den Chineeschen.
aannemer. De omgewoelde bodem van Ngawi en Goinbong, de
moerasgronden van Ambarawa gaven giftige dampen van zich,
die van de duizenden honderden deden sterven. De militaire kro
niekschrijver schreef droogweg: „De toestand had reeds een tien
tal jaren geduurd, toen hij de aandacht trok". 1Daarbij kwam de
Tijdschr. v. N. I. 1869. De verdediging van Java.
359
