mende. Sumatra vond hij een pittoresk land, maar in vergelijking
van Java nog een wildernis. Voor den tocht van Benkoelen over
land naar Palembang had hij twaalf marschdagen noodig, waar
bij niet alleen rekening viel te houden met de bezwaren der tro
pische wildernis, maar ook met de vijandigheid van sommige stam
men, de Redjangs b. v. Doch er was voor zijne veiligheid gezorgd
hij had een gewapend escorte van een paar honderd man bij zich,
„die nicht überflüssig sein mochten", gelijk hij zelf erkende.
Bijkans vier maanden bracht hij op het groote eiland door, al
vorens hij naar Batavia kon terugkeeren. Daar verwerkte hij op
het papier zijne jongste ervaringen, en zond ook dat stuk naar het
koloniale departement in Den Haag. Daarmee was zijn opdracht
vervuld; hij kon nu huiswaarts keeren. De Gouverneur-Generaal had
hem in Indië willen houden als legerkommandant, doch hij had
zijne zending steeds als eene tijdelijke beschouwd, en zijn hart
trok hem naar Europa. Indië was voor hem een passantenhuis en
als voorzichtig man had hij den ommeslag eener eigen inrichting,
derhalve ook den schadepost eener vendutie, weten te vermijden.
Op Sumatra, waar hij onder beambten en militairen vele Duitschers
had aangetroffen, was hem een exemplaar van Goethe's W a h 1-
verwandscn aften in handen gekomen, en zijn oog was ge
vallen op de plaats (in Ottilie's dagboek):
„Niemand wandelt ongestraft onder de palmen, en niemand zal
lang met tijgers en olifanten samenwonen zonder dat zijn aard ver
andert".
„Maar ik bemerk er niets van", schreef hij uit het land der
tijgers en olifanten naar huis. „En de palmen hebben trouwens
geen grooten indruk op mij gemaakt; al die klapperboomen zijn
een eentonig gezicht".
Slechter dan aan hemzelf was aan zijne reisgenooten van de
M e r a p i deze Indische periode bekomen. Luitenant George werd
zoozeer door dyssenterie verzwakt, dat hij met een spoedcertifi-
caat naar Europa moest. Zijn Duitsche oppasser Matthes Steyer,
die te Batavia als huisbewaarder was achtergebleven, moest even
eens teruggezonden worden. Niet wegens ziekte, maar omdat hij
tijdens de voortdurende afwezigheid van zijn meester in verkeerd
gezelschap was geraakt, en een broeder van de lik geworden. Zijn
toestand grensde aan zuiperswaanzin. Alleen luitenant List had
promotie gemaakt, en was kapitein geworden. Een ander lid van
het kleine reisgezelschap aan boord van de M e r a p i kwam, zes
weken na v. Gagern's vertrek, in Indië te overlijden. En dien had
men in Europa, om zijn deelnemen aan deze oostinjereis, nog
wel benijdNon cuivis contingit adire Corin-
thum (niet iedereen is zoo gelukkig naar Corinthe te gaan);
maar hoe, wanneer men uit Corinthe niet weer terugkwam!
In November 1846 vertrok hij van Batavia huiswaarts met het
zelfde schip, dat hem in Indië gebracht had. De koers ging dit-
364
