„since the balance of power became a part of European system,
„has any country been so absolutely mistress of the Continent
as France is today." Engeland maakt zich ongerust over die
machtsontwikkeling te land. Groot Brittannië heeft door eeuwen
heen de sterkste natie van het vaste land als zijn vijand beschouwd.
Toen het bleek, dat Frankrijk er niet aan dacht om na den wereld
oorlog snel tot een belangrijke vermindering van zijn bewapening
over te gaan, trof Engeland zijn veiligheidsmaatregelen en concen
treerde het zijn vloot in de Middellandsche Zee. Daarmede
beheerschte het de Fransche verbindingen met Noord Afrika,
waaruit Frankrijk in tijd van oorlog een vijfde van zijn menschen-
materiaal moet betrekken.
Die steeds toenemende verkoeling tusschen de beide rijken
had ook voor den politieken toestand in den Pacific groote con
sequenties. Engeland zal alleen krachtig in het Verre Oosten kun
nen optreden, als de veiligheid van het moederland dit toelaat
en zijn slagvloot de wateren van de Middellandsche Zee kan
verlaten. Want het door den oorlog financieel zoo verzwakte
Albion was niet in staat naast zijn vloot in Europa nog een
sterke Pacificvloot te bouwen zooals die door Lord Jellicoe
was ontworpen.2) Zelfs de aanleg van de vlootbasis Singapore
heeft niet anders dan na hevig verzet van de linksche Engelsche
partijen zijn beslag kunnen krijgen. Als een der groote mo
gendheden in Europa tijdens een Pacific conflict een oorlog zou
beginnen, is Engelands vloot geheel of gedeeltelijk in de Stille
Zuidzee uitgeschakeld.
Na den val van Poincaré, die het veiligheidsprobleem alleen
meende te kunnen oplossen met soldaten en kanonnen, probeerde
Herriot het doel de veiligstelling van Frankrijks Oostgrens
langs een anderen weg te bereiken Hij trachtte door samenkop
peling van arbitrage, veiligheid en ontwapening, vastgelegd in
een Universeel Protocol, de veiligheid van Frankrijk te ver
zekeren. Ook deze poging is mislukt.
Maar wat nu! Zonder dat het veiligheidsprobleem van Frankrijk
was opgelost, zonder een verlichting van den druk, die door de
vreemde militaire bezetting op Duitschland werd uitgeoefend, was
vrede in West Europa op den duur niet mogelijk. En voor Enge
land was die vrede een levensvoorwaarde geworden. In een vorig
artikel zagen wij, dat het nationalisme der verschillende rassen
in Afrika en geheel Azië een krachtigen steun vindt bij Soviet
Rusland. Engelands koloniale politiek maakt het tot een gebie
dende eisch, dat het de handen vrij heeft om die nationalistische
stroomingen te beheerschen en door de beweging in rustige banen
te leiden te voorkomen, dat zij catastrophale afmetingen aanneemt.
345
Dr. E.J.Dillon The Genos a Tournament Fortn. Review 1922, p. 887.
2) Ten Broeke Hoekstra. Richting der wereldpolitiek na den oorlog. Marine
blad, Juni 1923 p. 300.