dan veelal in excentrische richting plaats vond, zeer ten nadeele
van de gezamenlijke actie.
Vaak ook hielden de verbondenen zich niet aan te voren gedane
afspraken. Zoo gebeurde het tijdens de coalitieoorlogen tegen
Napoleon, dat de bondgenooten niet met de overeengekomen
sterkten te velde verschenen. En dan is er nog ten slotte verschil
in taal, opleiding, organisatie en bewapening, welke factoren
evenveel aangrijpingspunten kunnen vormen voor onderlinge
wrijving, die aan een goede verstandhouding niet anders dan
afbreuk kan doen. Vooral als successen uitblijven.
Hoe die verstandhouding wordt, zelfs als de bondgenooten ten
slotte als overwinnaar uit den strijd komen, leert ons het jongste
gebeuren. Een ieder wenscht dan zijn aandeel in den buit en
de talrijke, onverkwikkelijke conferenties der geallieerden voor dit
doel en voor de regeling der onderlinge oorlogsschulden, liggen
ons nog versch genoeg in het geheugen, om daaruit voldoende
leering te kunnen trekken. Het zijn toch bij die verdeeling niet
de groote en machtige staten uit het bondgenootschap, die zich
te kort doen ten behoeve der kleinere landen, die immer 't meest
hebben te lijden van den geesel van den oorlog.
Veel goeds is 't dus niet wat de geschiedenis ons leert om
trent den bondgenootschappelijken oorlog. Wij behoeven er al
thans allerminst naar te verlangen en zullen als kleine natie goed
doen, op eigen kracht te bouwen en vooral niet te rekenen op
steun van een of meer bondgenooten. En wel om de eenvoudige
reden, dat die steun altijd hoogst onzeker bleek. In 1899 lieten
de groote mogendheden de twee kleine Zuid-Afrikaansche repu
blieken in hun worsteling tegen het machtige Britsche rijk zon
der meer alleen, ondanks de omstandigheid, dat schier in alle
landen de sympathie op ondubbelzinnige wijze naar Transvaal en
de Oranje Vrijstaat uitging. Wij herinneren voorts nog aan De
nemarken in 1864. Vertrouwende op den steun, dien Engeland,
Frankrijk en Rusland het zouden geven, had Denemarken in de
voorafgaande jaren tegenover Pruisen en Oostenrijk een bijkans
stoutmoedige staatkunde gevoerd Toen echter de oorlog uitbrak,
werd Denemarken door zijn vermeende bondgenooten kalmweg
in den steek gelaten. Met een verwaarloosde defensie, mede het
gevolg van te groot vertrouwen in den bondgenoot, moest
dit land het vanzelfsprekend tegen Pruisen en Oostenrijk
afleggen.
Ook de jongste geschiedenis doet zien, hoe weinig men zelfs
op den steun van een daadwerkelijken bondgenoot rekenen kan.
Tijdens den wereldoorlog liet Trotsky zich in Maart 1918
bewegen, de afzonderlijke vrede van Brest Litowsk te sluiten, een
handeling, waarmede de bondgenooten van Rusland maar matig
konden zijn ingenomen, omdat hierdoor plotseling geheel andere
verhoudingen in het leven werden geroepen.
444
