voldoende zal blijken te zijn. Nu is in den
bewegingsoorlog de uitvoering van graafwerken als deze
in onbedekt terrein, wanneer vijandelijke vliegtuigen te ver
wachten zijn, overdag vrijwel uitgesloten: de eigen
opstellingen zouden zich in het terrein duidelijk afteekenen en
hun waarde daardoor grootendeels verliezen. Men zal in dergelijke
omstandigheden dus uitsluitend des nachts mogen
werken en daarbij moeten zorg dragen, dat bij het aanbreken
van den dag het werk geheel is voltooid, öf wel dat, wanneer
het onvoltooid moet worden gestaakt, in elk geval de onder
handen ingravingen en ophoogingen bij zonsopgang, zorgvuldig
zijn gecamoufleerd. Het werken bij nacht zal van zeer remmenden
invloed zijn op het gereedkomen van de dekkingen en men mag,
zelfs bij de meest zorgvuldige voorbereiding, vooral niet aanne
men, dat hetgeen in één dag zou kunnen worden vervaardigd
in één nacht kan worden afgewerkt.
In dit geval zal dus behalve de heele nacht, ook een deel van den
voorafgaanden dag voor het werk noodig zijn. Bij daglicht worden
dan zooveel mogelijk voorbereidende werkzaamheden verricht,
terwijl de eigenlijke bouw van de schuilplaats des nachts geschiedt.
Voor een vlotten gang van zaken zal in deze omstandigheden
als volgt moeten worden tewerk gegaan. Na grondige verkenning
door een officier van het terrein, het vaststellen van de plaatsen
der schuilplaatsen en het uitzetten van de randen der ingravingen,
b. v, door middel van piketten met witgekalkten kop, worden
overdag, in meer bedekt terrein de onderdeelen der
schuilplaatsen klaar gemaakt en wordt alles wat bij mogelijkheid
te voren kan worden gedaan, zooalg^het maken van bamboe
verbindingen, het binden van de piltlnffifimfe. inderdaad overdag
uitgevoerd. De materialen worden overzichtelijk gesorteerd, soorts-
gewijze stevig bijeengebonden, zoodat ze bij het vervoer niet
door elkander kunnen geraken en voorts met witte nummers of
letters gemerkt om ze in den nacht herkenbaar te maken.
Bij het invallen van de duisternis worden de
voor transport klaar liggende materialen zoo snel mogelijk naar
de op het gevechtsterrein aangegeven plaatsen vervoerd, waarna
onmiddellijk met het werk wordt begonnen en flink wordt
aangepakt. Wanneer de troepen in vredestijd in het maken
van hun eigen schuilplaatsen zijn geoefend en het werk over
dag degelijk is voorbereid, lijkt mij de verwachting, dat in
oorlogstijd een schuilplaats als de hier behandelde in één nacht
zal kunnen worden voltooid, geenszins een illusie. Onmisbare
voorwaarden voor het welslagen van het werk
z ij n echter, zooals vooralle nachtel ij ke onder
nemingen geldt, een goede organisatie en een
degel ij ke, nauwkeurige voorbereiding. Hier
mede slaagt of mislukt elke nachtel ij ke pio-
nierarbeid.
511
