te brengen persoon voorzien van een valscherm, en bevond hij
zich verder in een afgesloten ruimte achter in het vliegtuig. Bo
ven het gewenschte punt gekomen, trok de bestuurder den bodem
weg, en viel de spion, op een hem onbekend tijdstip, naar be
neden. De, op beide laatst genoemde manieren, vervoerde spion
nen bleken voor Duitschland verreweg het gevaarlijkst te zijn.
In de eerste plaats was het veel eenvoudiger, onopvallend een
groot aantal personen achter de Duitsche linies neer te laten,
waardoor veel intensievere arbeid geleverd kon worden, doch
bovendien hadden deze een veel omvangrijker opdracht n. 1. het
organiseeren, in 's vijands rug, van uitgebreide
inlichtingssystemen, waarvan de kanalen naar het bui
tenland voerden. Dit was voor Duitschland veel gevaarlijker, dan
het spionnagewerk van individueel arbeidende personen, waarbij
nog kwam, dat de inl. dienst het zwaartepunt verplaatste meer
op politiek terrein. De informaties betroffen b. v. den geest der
Duitsche troepen, in verband met de toenemende „Kriegsmüdig-
keit", vroegen o. a. beantwoording der vraag, in hoeverre de in
vloed der Duitsche blokkade zich deed gevoelenwat de uitwer
king was van de op volk en leger uitgeoefende propaganda?
Natuurlijk bleven inlichtingen betreffende militaire zaken van
groot gewicht, doch de nadruk werd gelegd op het
polit. gedeelte.
Zoo juist werd gewaagd over propaganda waaraan het
Duitsche volk en leger bloot stonden. Rijkelijk werden deze
voorzien van kranten, pamfletten, geschriften, enz., waarin
men aanspoorde tot verzet tegen de bestaande regeering, wel
ke een vrede zou verhinderen en de oorzaak zou zijn van
den ellendigen economischen toestand van het Duitsche volk.
Dit moest vooral gedurende de tweede helft van den oorlog,
toen het, ten gevolge van de blokkade, onder zeer kommervolle
omstandigheden leefde, terwijl het aantal vijanden steeds aan
groeide, wel toegankelijk worden voor vredes- en revolutionaire
propaganda. Dat deze propaganda met succes gevoerd is ge
worden, heeft de geschiedenis duidelijk bewezen.
Ook de troepen zelf werden krachtig bewerkt, zoowel door
spionnen, als door middel van geschriften. Door middel van
ballonnen, welke automatisch op een bepaald oogenblik hun last
uitwierpen, voorzag men de Duitsche legers van alle mogelijke
lectuur. In Juli 1918 werden bij één enkel legerkorps niet minder
dan 300.000 bladen ingeleverd.
Tegelijkertijd voorzag men op dezelfde wijze de bevolking
van het bezette gebied van mandjes met postduiven, en zelfs
van radiotoestellen, terwijl uitgebreide vragenlijsten waren toe
gevoegd. Op deze manier bleef de Inl. Dienst van de Entente
op de hoogte van de uitwerking harer propaganda.
Duidelijk treedt hier het overwegende politieke karakter van
den Inl. Dienst op den voorgrond. De legers, onafscheidelijk
557
