kunnen geven van feiten, die men kan waarnemen, zonder dat
men tot „des Pudels Kern" is doorgedrongen.
Ten tweede gaat het niet aan om nu tot de conclusie te komen,,
dat het heele procés van opleiding nergens anders op berust dan
op die gebrekkige hypothese.
Men voelt toch, dat men op die wijze tot absurditeiten moét
komen.
Schr. wil de meest onnaspeurlijke psychische verschijnselen ver
klaren uit de nog zoo hoogst onvolledige kennis van physiologie
en histologie. Dat is onmogelijk, al is er natuurlijk meermalen een
samengaan van psychische en physiologische verschijnselen te con-
stateeren. Gepaard aan histiologische veranderingen, b. v. van het
zenuwweefsel. Een bewijs te meer dat men den mensch niet naar
believen kan splitsen en weer samenvoegen.
De bovengenoemde hypothese bevredigt geenszins. Getuige de
zeer interessante en zeer wetenschappelijk-opgezette onderzoe
kingen door eenige Fransche physiologen in den laatsten tijd ge
daan en gepubliceerd, waardoor de verklaring van dat wonderlijk
gebeuren in 's menschen hersenen werkelijk een aanmerkelijk stuk
in de goede richting gevorderd schijnt.
Dat schrijvers opvatting werkelijk te eenvoudig en te opper
vlakkig is, wil ik aantoonen door het citeeren van een zin uit een
psychologieboek van het jaar 1925:
„Daarmee is echter niet beweerd, dat deze physiologische dis
posities voor de associaties de eenige grondslag vormen. Er moet
„een psychische samenhoorigheid bestaan, vooral voor de hoogere
„kenniselementen, waarvoor men noch bepaalde hersencentra, noch
„associatiebanen gevonden heeft. Ook hier, zooals op zooveel
„andere punten van het psychische leven, zijn de nog onopgeloste
„raadsels talrijker dan de vaststaande feiten."
In een ander werk over de psychologie lezen we:
„Die starken Anregungen, die von der englischen assozia-
„tionspsychologie auf die Deutsche Forschung ausgegangen sind,
„können aber nicht durchweg als günstige bezeichnet werden. Ein-
„mal faszten jene englischen psychologen, zumal die alteren, die
„seelischen Vorgange zu sehr nach dem Muster physischer Ge-
„schenisse auf; sodann unterschatzten sie die Mannigfaltigkeit des
„Seelenlebens und seiner Zusammenhange".
Ter adstructie van hetgeen ik te berde bracht over het streven
om zooveel mogelijk botweg te verklaren langs mechanischen weg,
citeer ik nog: „In der gleichen Richtung wirkte, dasz die Biologie
„die ihr von Descartes gestellte Aufgabe, die Lebenserscheinungen
„rein mechanistisch zu erklaren, bis auf den heutigen Tag nog
„nicht zu lösen vermochte".
Kan men nu de eigenschappen van dat psychische wezen, dat
mensch heet, ontwikkelen, b. v. het door schr. genoemde zelfver
trouwen? Schr. antwoordt: „Ja, en wel door het resultaat van eigen
732
