uitmaakt van de behendigheid, zou wel iets af te dingen zijn. Toch
geloof ik dat inderdaad een goed evenwichtsgevoel in hooge mate
kan bijdragen tot behendigheid bij verschillende bezigheden, die
in het dagelijksche leven voorkomen". Maar dan is het toch klaar,
dat de ééne goed ontwikkelde eigenschap de andere helpt en
ondersteunt.
Dat ik nog al eens de werken van Dr. H. v. BL. in mijn be
toog betrek, komt voornamelijk doordat het zijne denkbeelden zijn,
die in Indië vermoedelijk, het beste gekend worden, aangezien
de Zweedsche gymnastiek uit zijne boeken in Indië onderwezen
en beoefend wordt. Bovendien was ik en ben ik zeer goed in de
gelegenheid zijne denkbeelden te Ieeren kennen, ook door het
gesproken woord.
Óver de mogelijkheid of het feit dat de ééne eigenschap de
andere beïnvloedt, bestaat een theorie, waarvan de gezonde ba
sis, de reëele opzet en de practische bekoorlijkheid m. i. niet te
ontkennen zijn. Dit is de theorie der „Mitübung", van den grooten
psycholoog E. Meumann, welke krachtig ondersteund werd door
dr. Ebert. De beteekenis van deze Mitübung is duidelijk. Onmoge
lijk is het hier thans verder op in te gaan. Ik wil volstaan met
een paar woorden van Prof. Meumann weer te geven:
,,De psychologie der oefening toont, dat wij bij alle oefening
(geestelijke zoowel als lichamelijke) een speciale en een alge-
meene oefening moeten onderscheiden. Algemeene en speciale
oefening beïnvloeden elkaar wederkeerig".
Bestaat er dan b. v. een algemeene oefening van het geheugen?"
Ja, zegt Meumann, dat is door mij en Dr. Ebert overduidelijk
aangetoond. Ook Muller meende reeds, dat alle verwante ver
mogens psychologisch gedeeltelijk samenvallen, zoodat allen me-
degeoefend worden als één van hen geoefend wordt.
Het is toch werkelijk niet vreemd dat men door alle eeuwen
heeft getracht een beetje helderder voorstellingen te krijgen van
datgene wat dikwijls zoo diep verborgen ligt in het wezen van
den ntensch.
Vroeger deed men dit door denken en praten en bespiegelen.
In de Grieksche cultuur, eenige eeuwen voor Chr. schijnt er een
tijd te zijn geweest dat men sterk filosofeerde over alle mogelijke
inetaphysische vragen, terwijl het besef van het eigen-psychische
van den mensch niet naar boven kwam. Daarom was het individu
niets, de staat, b. v. bij de Spartanen, alles. Later zette men de
bespiegelingen stop; men zag in dat men er niet mee verder kwam.
Men ging trachten die psyche te onderzoeken met toestelletjes
en machientjes. Wundt werd de grondlegger der experimenteele
psychologie. En in de laatste tiental jaren heeft deze zich ontwik
keld en uitgebreid tot een wetenschap, waarvan het beheerschen
van een onderdeel de mogelijkheid tot promoveeren in zich sluit;
een zoo uitgebreide wetenschap, dat een boek kon ontstaan, enkel
handelend over proefnemingen bij spel en sport, zooals het werk
738
