iueele inededeelingen hen niet meer kunnen schaden. Als regel
zal de gevangene heel gemakkelijk hen verraden, die hem en zijn
hendeleden op hunne omzwervingen van dienst geweest zijn. Het
is echter m. i. een grove fout die helpers daarover lastig te vallen
en zelfs hen te arresteeren en te straffen, omdat men aldus, vooral
als de signalementen der bendeleden niet al te nauwkeurig bekend
zijn, alle contact verliest. Beter is het de wetenschap omtrent die
helpers voor zich te houden en hun gedragingen heimelijk te doen
gadeslaan. Vroeg of laat leidt dan hun spoor naar de bende-.
Hebben wij onzen inlichtingendienst, de tegenpartij heeft er een,
die den onzen evenaart, zoo niet overtreft, waar zij, zoolang ze
althans in de eigen landstreek blijft, op den steun der bevolking
kan rekenen. Alles, wat de bevolking van ons weet of waarneemt,
is den vijand spoedig bekend. Daarom zullen alle maatregelen erop
gebaseerd moeten zijn, de bevolking steeds in het onzekere te
laten omtrent de doelen door geheimhouding en gebruik te maken
van de duisternis eenerzijds, en door de meest stelselmatige stel
selloosheid anderzijds. De Wenken schrijven voor: „Maak in be
woond gebied steeds gebruilWan~cIe° duisternis om uw bewegingen
en verplaatsingen geheim uit te voeren of tracht den vijand te
misleiden ten aanzien van uw doel. Denk eraan, dat ook uw sol
daten kletsenonthoud u er dus van vóór het uur van afmarsch aan
iemand van uw troep eenige medecleeling te doen omtrent uw
plannen betreffende doel en marschweg. Vermijd zooveel mo
gelijk regelmaat bij het afpatrouilleeren van het terrein: daardoor
voorkomt gij, dat de tegenstander u gemakkelijk kan volgen of
doen volgen en van uw gangen op de hoogte blijft. Betrek in
bewoond gebied niet te vroeg bivak om den tegenstander zoo
min mogelijk tijd voor spionneeren en beraadslagen te geven."
Prokos geeft hierover eenige interessante voorbeelden: „Pendant
plusieurs jours de suite, il fut prescrit aux légionnaires et aux
tirailleurs composant la garnison du poste de tenir prêts deux
jours de vivres et leur equipement en vue d'un départ fixé au
lendemain vers 3 heures du matin. Le troisième jour, l'ordre fut
donné de verser les vivres, comme si l'opération projetée avait
été abandonnée, puis, pendant la nuit, un sous-officier européen
réveilla, homme par homme, 18 légionnaires leur distribua une
ration de tafia et leur donna l'ordre de s'équiper, de sortir du
poste sans parler a personne et de suivre simplement le sergent.
Le lieutenant Ehrer, de la légion, prévenu que tout était prêt,
rejoignit le détachement, qui surprit le repaire vers 4 heures du
matin, après une marche de cinq heures.
Les tirailleurs du poste et leurs gradés européens eux-mêmes
n'apprirent le départ de leurs camarades qu'au moment de l'appel
du matin.
Si les tirailleurs avaient été prévenus de cette opération de nuit,
fout le poste, tout le village en auraient été bien informés par
les femmes des tirailleurs. II en eut été d'ailleurs de même pofir
772