engines of such craft when in motion", i) Onderzeeërs kunnen
zich bij een groote waterdiepte hieraan niet onttrekken door op
den bodem te gaan liggen. Eenmaal ontdekt zal de boot, als zijn
accu's onder water zijn opgevaren weer boven water moeten komen
om op te laden, waardoor de boot is blootgesteld aan aanvallen
van het vijandelijke lichte materieel.
Ook Brüinsma heeft op het nadeel van de groote waterdiepte
in somnrge streken van den archipel gewezen. 2) Onze duikbooten
kunnen tot 60 m. diepte duiken. Volgens de diepzeekaart van vice-
admiraal Tvdeman worden waterdiepten van 60 m. of kleiner her
haaldelijk aangetroffen op het Soendaplat, het continentale
platform waarop Java, Sumatra en Borneo zijn gelegen. Maai
buiten het Soendaplat overheerschen diepten boven de 60 m. Een
vijandelijk convooi of eskader dat zijn weg naar Java door het
Oostelijk deel van den archipel kiest, zal daar het beste beschermd
zijn tegen onze duikbooten.
Op verschillende punten langs de kusten is op het Soendaplat
de waterdiepte echter weer te klein, wat evenmin gunstig is voor
onze onderzeeërs. Zoo bestond er een order dat Duitsche O. Z.ëis
in een waterdiepte van minder dan 18 m. niet tot den aanval moch
ten overgaan. 4) Deze geringe waterdiepte zal dooi de tegenpai-
tij worden uitgebuit bij de keuze van zijn landingspunt op Java's
viakke N. kust.
Onze O. Z.ërs zullen in Indië onder andere omstandigheden
werken dan in Europa.
Maar met dat al blijven de hoofdoorzaken van de geringe resul
taten van de actie der duikbooten in de Noordzee ook voor Indie
bestaan. De nadeelen die aan het scheepstype kleven, zooals het
aemis aan strategische snelheid, gemis aan voldoende mai scltsnel-
heid onder water, het slechte zicht, groote kwetsbaarheid en het
feit dat het tegen-offensief zich sedert den oorlog sneller heeft
ontwikkeld clan de aanvalsmethoden der duikboot, 5) stempelen de
onderzeeëi nog steeds tot een wapen, waarbij het succes grooten-
deels afhangt van het toeval.
Nog een enkel woord dient gezegd te worden over het optreden
van duikbooten bij landingen. Duitsche duikbooten zijn er nooit
in geslaagd om tegen troepentransporten tijdig te concentreeren.
Slechts 3'a 4 malen waagden zij een aanval op transpoiten, echtei
zonder eenig resultaat.
Toch werden 2 millioen Amerikanen in ongeveer 80 transporten
overgebracht. Ook tegen troepentransporten is de duikboot-actie
852
H. C. Bijwater. Seapower in the Pacific p. 229.
2). Bruinsma 1 c. p. 539.
3) De zeeën van Nederlandsch Oost-Indië. Uitgegeven door het Kon. Ne-
derl. Aardrijksk. Genootschap, p. 124.
4) J. van Reede. 1. c. p. 286.
5) Bywater. 1. c. p. 297.
