70
kwam. Sun's offensief stortte in verband met de onvoldoende voorbereiding:
ineen en nu rukte het Nangkingsche leger onder Chen Chien naar Hankou
op Het leger van Tang werd verslagen. Hij zelve wist echter 14 November
op een Japansch stoomschip, dat hij gecharterd had met medeneming van
250.000.— harde dollars te ontkomen, de overgave van Hankou aan de Nang-
kingers overlatende aan zijn onderbevelhebber Ho Chien.
Veel eenheid is er intusschen in de Kuo Min Tang ook al niet. Uiterst
rechts staat de zoogenaamde „44 Route Vallon"-fractie van de Western-Hill
Conference te Peking. Meer naar links staat de Nangking-fractie, waarbij
zich alle anti-communisten aansloten. Deze waren tegen Chang Kai Shek, om
dat hij zich vroeger door Borodin had laten gebruiken om de anti-communisten
in de Kuo Mintang te Kanton, uit te stooten en lieten hem daarom vallen.
Tot de linkervleugel der Kuo Min Tang behoorde de Wuhan-fractie, die
de oudste historische rechten in de Kuo Min Tang had. Tot deze fractie
behooren de leden der Sun-familie. Zij stond sterk onder den invloed van
Borodin, was tegen Chiang geporteerd, doch nog niet communistisch genoeg
afgestemd om tot de semi-communisten te worden gerekend. En ten slotte
behoorden tot de partij de semi-communisten en de communisten, welke laat-
sten thans definitief uit zijn gestooten. Het gevaarlijkst zijn echter de semi-
communisten. Want naar buiten toe doen zij zich als anti-communisten voor,
terwijl zij in werkelijkheid de voornaamste werktuigen der Russen zijn. En
dat hun laatste woord inzake de Wereld-revolutie in China nog niet is ge
sproken, blijkt wel uit de laatste gebeurtenissen in Canton.
De Communistische Putsch in Canton.
Begin Augustus trok Chang Fa Kuei de sterk rood „angehauchte Hankou-
generaal met het 4e, 11e en 20e leger van het Jangtse-dal naar Canton. Te
gelijkertijd rukten Yeh Ting en Hoh Lung, twee van de generaals die zich
van hem hadden afgescheiden in Zuidoostelijke richting naar Nanfeng aan de
grens van Fukien op. Zoo kwam Chang met zijn „Ironsides in Canton aan.
Tot een botsing met den machthebber in Canton, de generaal Li Tsai Shin,
kwam het echter niet, ondanks het feit dat deze tot de meer naar recms
staande Nangking-fractie behoorde. Teneinde nu meer eenheid in de Kuo Min
Tang te krijgen, stelde Dr. Wang (practisch een semi-communist) aan den
Cantonneeschen bewindhebber Li voor, om te Sjanghai een conferentie te be
leggen met de andere partijbonden. Li vertrouwde de zaak maar half, eischte
dat Chang mee ter conferentie zou gaan, waarin deze willig toestemde. Chang
wist echter zoo handig te manoeuvreeren, dat hij de boot miste waarop Li
reeds was ingescheept. Met een bepaald bedrag aan klinkende dollars kocht
Chang nu de onderbevelhebber van Li, eveneens een zekere Li maar ditmaal
Li Fu Sin om, bestormde de Whampoa-academie en was zoodoende meester
van Canton. De Nangkingregeering verklaarde daarop de Cantonheden tot
opstandelingen. Maar aangezien de communistische arbeiders- en boerenbonden
Chang steunden, wist hij zich te handhaven. Chang bleef niet stil zitten.
Ondanks het feit dat troepen die aan de uitgedreven Li trouw waren gebleven
zich nog te Swatow bevonden, zond hij een deel van zijn macht naar Kwangsi
ten Westen van Canton teneinde deze provincie aan zijn gezag te onderwerpen.
Intusschen kwamen tal van Russische communistische propagandisten het
roode Canton binnen. Chang die zelf nogal rood was getint schijnt met te
hebben begrepen, dat men zich van hem wilde ontdoen. Toen een deel van
zijn troepen was vertrokken, brak de communistische revolutie uit. Het
schijnt dat de directe aanleiding tot de revolutie geweest is dat de Can-
toneesche regeering die twee jaar achtereen duizenden stakers van geld
had voorzien, teneinde de boycott tegen Engeland vol te kunnen houden
thans aan de uitkeering van die toelage een eind heeft gemaakt. De arbeiders-
vereenigingen kwamen in verzet, tal van stakers waren zonder middel van
bestaan geraakt. De Russische propagandisten deden de rest. De revolutie-
poging draagt het typische communistische brandmerk. Geen namen
leiders worden vermeld. De eerste maatregel die dat communistische schrik-