123
gezag. Het zij ons toegestaan den nadruk te leggen op de woorden „meest
gewenscht".
Voor het optreden tegen een tegenstander h. 1.1. kunnen geen bepaalde
regelen worden voorgeschreven, ieder geval dient op zichzelf te worden
beschouwd. Men kan slechts een algemeen principe huldigen en dit principe
is zoo juist weergegeven door den Adjudant-General in the Legislative
Council of India n. a. v. Amritsar: „It must be remembered, that when a
rebellion has been started against the Gouvernment it is a tantamount to a
declaration of war. We cannot be conducted in accordance with standards
of humanity to which we are accustomed in peace."
Wanneer wij nu overgaan tot een uiteenzetting van onze meening en een
vergelijking met Britsch-Indië in 1919, dan kunnen wij uit hetgeen de dag-
bladberichten hebben gemeld, mede uit de verhooren, die uitvoerig in de pers
weergegeven zijn, zoomede uit de feiten, welke zich hebben voorgedaan de
navolgende conclusies trekken:
1. De communistische excessen hebben met de volksbeweging als zoodanig
niets uitstaande gehad;
2. Van een hier heerschende volksagitatie is geen sprake geweest;
3. Tegenover de meening van den S., dat wij in de kaart van Moskou
zouden hebben gespeeld, indien hier meer bloed was gevloeid, staat de hier
en daar reeds uitgesproken propaganda-leuze, dat het Gouvernement vrees
koestert voor de communisten en dat het niet over de noodige machts
middelen beschikt;
4. In hoeverre Moskou de hand heeft gehad in de onlusten is nog ner
gens afdoende aangetoond, hoewel zulks wel wordt verondersteld
Hoe was de toestand hier vóór en tijdens de November-dagen
Gedurende geruimen tijd heeft een handjevol menschen het durven bestaan
om hier een soort van terreur te ontwikkelen, een terreur welke door ver
schillende factoren en omstandigheden beter tot zijn recht is gekomen ter S.
W. K. Wie heeft het meest geleden onder deze communistische bedrijvigheid en
wie is in hoofdzaak het slachtoffer geweest en geworden van dezen terreur?
In de eerste plaats de Inlandsche samenleving, niet in het minst
het I n 1 a n d s c h e v o 1 k. Uit vrees voor de aan den dag gelegde brutaliteit
durfde de bevolking zich niet te verzetten en zelfs zijn enkele der lagere
hoofden gezwicht voor de pressie, die op hen is uitgeoefend.
Wat is uit de diverse verhooren gebleken?
Dat de goedgezinde bevolking is gedwongen om zich aan te sluiten bij de
verzetslieden. Ontevredenheid werd gezaaid; men paaide het volk met vrijdom
van belasting, grondverdeeling, kapitaalsbezit van den bourgeois, zelfs met het
bezit van Europeesche vrouwen. De geheele beweging is dus kunstmatig op
gebouwd. Dit alles, gepaard aan intimidatie en dwang, moest de massa in
beweging brengen, Wat is er van terecht gekomen Mogen de feiten spreken
van de massa, die in verzet is geraakt? Mag hier vooral gesproken worden
van een nationalistische beweging, die belangstelling zou koesteren voor de
actie van dergelijke lieden
Gaarne zij toegegeven, dat de communistische beweging, zooals die zich
heeft voorgedaan in November 1.1. een ratjetoe is geweest van allerlei „is-
tische bewegingen" al naarmate de deelnemets een geleerde uitdrukking
hebben willen geven aan hunne politieke geloofsbelijdenis van moord en roof.
Is het dan billijk om de godsdienstige volks-strooming het verwijt te doen,
dat zij mede aansprakelijk is voor den opstand, omdat het fanatiek-religieuse
element in Bantam, voortgestuwd door communistische beginselen den opstand
heeft ontketend? Mag zulks der hier zoo juist ontluikende nationalistische
strooming onder de Inlandsche intellectueelen worden aangewreven, omdat
onevenwichtige jongelingen, die zich „nationalist" plegen te noemen, zonder te
weten wat dit beduidt, zich bij de beweging hebben aangesloten?
