128
10. POLITIEK OVERZICHT.
(met een schets).
De toestand in China.
De gebeurtenissen die zich den laatsten tijd in China afspelen hebben de
aandacht van de heele wereld op dit onmetelijke Oost-Aziatische Rijk gevestigd.
China is in gisting geraakt. Sedert de revolutie van 1911, waaruit de Chi-
neesche Republiek is voortgekomen, verkeert China in een voortdurenden
staat van onrust, van oorlog van tupans en tuchuns onder elkander, van strijd
tusschen politieke partijen, aangestookt door Sovjet-Rusland en met belang
stelling gevolgd door Japan en de andere mogendheden, ter wille van hun
eigen belangen.
Na de ineenstorting van iedere groote dynastie is in China een tijd van
groote verwarring ontstaan, die jaren duurde. Dat zulks thans weer het geval
is, is dus feitelijk niets bijzonders. Maar ditmaal gaat het in China niet uit
sluitend om een dynastiewisseling, en dragen de oorzaken van den chaos
waarin het land thans verkeert een zeer bijzonder karakter.
Wat in China thans plaats heeft is niet anders dan een phase van een
ontwikkelingsproces dat zich over de heele wereld afspeelt en reeds eeuwen
duurt.
Vanaf de 15e eeuw begon Europa op methodische wijze het overige deel
der wereld te exploreeren en exploiteeren. Gedurende vier eeuwen schreed
dat proces in een langzaam tempo methodisch voort. Maar in de 19e eeuw werd
dat tempo, als een gevolg van de ontwikkeling van wetenschap en industrie
en den snellen aanwas der bevolking in de periode van betrekkelijke rust die
na de Napoleontische oorlogen in Europa was ingetreden, aanzienlijk versneld.
De verovering van de aarde en hare schatten is de geweldige taak waaraan
de staten van Europa en Amerika in de 19e en 20e eeuw met koortsachtige
haast en in vinnige concurrentie onderling hebben gewerkt.
Het is een eigenaardig proces wat zich in Europa heeft afgespeeld Het
Europa van de 15e eeuw met zijn kwalitatieve beschaving was bekneld in een
systeem van godsdienstige, moreele, politieke en maatschappelijke axioma's,
die door traditie waren ontstaan en de wetenschappelijke ontwikkeling en
daardoor mede de vooruitgang in materieelen welstand sterk belemmerden.
Eeuwen heeft het geduurd voor Europa die banden heeft kunnen slaken.
Eerst langzamerhand hebben de dogma's hun kracht verloren en als een
gevolg daarvan heeft de wetenschap en hand in hand daarmede de industrie,
een geweldige vlucht genomen. En als een gevolg van die ontwikkeling, werd
al spoedig de heele wereld beschouwd als een onmetelijk reservoir van
grondstoffen voor het economische leven van Europa en Amerika, ontwikkelde
het veroveringsproces der wereld zich in een steeds sneller wordend tempo.
Azië, de bakermat der groote godsdiensten, sliep nog, werd niet geprikkeld
door een onverzadigbaren zucht naar welvaart en rijkdom. Maar in Azië begint
zich in de laatste jaren hetzelfde historische ontwikkelingsproces af te spelen.
Ook in Azië bestonden kwalitatief hoogstaande godsdiensten, waarin de idee
der volmaking van het individu in moreel opzicht, het Leitmotiv in den ontwik
kelingsgang der beschaving werd. Door de intensieve aanraking met het Wes
ten heeft het proces van de verslapping van die in starre dogma's vastgelegde
banden zich veel sneller voltrokken dan in Europa. Oude godsdienstige, mo
reele en politiek-maatschappelijke axioma's storten ineen en in de laatste
jaren voltrekt zich dat proces in China met verbijsterende snelheid. Eind 1925
reeds werden in Shanghai biljetten aangeplakt met leuzen als: „Weg met het
Confucianisme en met iedere andere godsdienst! Weg met het familierecht".
Er is een tijd geweest dat China in een tijdperk van groote verwarring op
politiek en economisch gebied door inwendige moreele hervorming tot een
heid is geraakt. Confucius heeft in den tijd van den zoogenaamden „Wijzen
Keizer" toen China een feudaal rijk was, dat door de vele vazalstaten met
eigen belangen in een treurigen toestand van politieke en moreele verwarring
en machteloosheid verkeerde een situatie die veel karaktertrekken gemeen
