129
heeft met de tegenwoordige verhouding van de Peking regeering tot de
tuchuns en tupans der provincies de vergeten oude moraal weer doen her-
leven. Hij wist door inwendige hervorming een eind te maken aan dien tiid
van politieke en moreele depressie en heeft het Chineesche leven in een gareel
van ceremonieel en vaste gebruiken weten te kluisteren, dat eeuwen lang heeft
stand gehouden. s
Die tijden zijn voorgoed voorbij. Door innerlijke moreele hervorming z 1
China nooit een eenheid meer kunnen worden. Geen godsdienst, die de inner
lijke volmaking van het individu beoogt, kan China's eenheid tot stand bren
gen. Alleen het ontwakend nationalisme is daartoe in staat. Azië wil zijn deel
hebben in de verovering der wereld en van de schatten der aarde. Het ont
wakend nationalisme komt in verzet tegen het materialisme, tegen de niet te
verzadigen zucht naar rijkdom, tegen het imperialisme van het Westen. Aan
eensluiting der provincies is mogelijk geworden door prikkeling van het natio
nalisme, waardoor de Chinees hypergevoelig is geworden voor iedere actie
van het Buitenland en daarop fel reageert. Afschaffing van ongelijke verdra
gen en exterritorialiteit, ontruiming van de concessies, tarievenautonomie,
dat alles zijn slechts uiterlijke kenteekenen van het ontwakend nationalisme,
en dat nationalisme zelf is een verschijnsel waarvan de oorzaak veel dieper ligt
en zijn oorsprong vindt in een veel dieper zetelend historisch proces. Wat in
China wezenlijk plaats heeft is een grondige humanistische revolutie, die breekt
met oude dogma's die Westersche wetenschappen en methoden tot richtsnoer
van China s ontwikkeling neemt. China's oude kwalitatieve beschaving verkeert
in een staat van ontbinding, wordt verdrongen door de zucht naar materieele
welvaart.
bevinden ons nog midden in het veroveringsproces der aarde, tedere
staat strijdt om den voorrang op economisch gebied, wil haar plaats onder de
zon hebben, en die strijd moet in de toekomst heel Azië medeslepen. China
is ontwaakt, wenscht als zelfstandige staat aan dat veroveringsproces deel te
nemen. Het eischt zijn deel op van de schatten der aarde en er is geen macht
ter wereld die dit volk van 400 millioen zielen op den duur kan verhinderen,
aat het actief aan dat veroveringsproces deelneemt. Dat is de kern van het
Chmaprobleem
m1? di,l.°,psteI zullen w'ï uitsluitend de militaire situatie in China bespreken
Het politieke aspect van het Chinaprobleem zal in beschouwing genomen wor
den m het volgend politiek overzicht.
Demi li t a i r e situatie. Tijdens de verschillende dynastiën in het China
,de" Keizertijd waren mandarijnen en onderkoningen ondergeschikt aan
■Z11i" tyden geweest in de geschiedenis van China, waarin deze
autoriteiten zich min of meer van Peking wisten los te maken, maar de kei
zerlijke Regeermg heeft zich bijna altijd in de provincies weten te doen gei
den. Ioen de Chineesche Republiek na de omverwerping der laatste dynastie
We V.ltSeroePen was het gezag dat Peking over de tuchuns uitoefende aan
vankelijk ongeveer even groot als het gezag van den keizer ten aanzien van
mandarijnen en onderkoningen. Na Yuan Shi Kai's dood in 1916, was er
echter geen legerhoofd van den staat meer dat voldoende gezag kon uitoefe
nen en begonnen de militaire gouverneurs zich los te maken van de Peking-
regeering en daarmede ving een tijdperk van algemeene demoralisatie van het
Kijk aan. Bandieten en roovers wisten zich op te werken tot tuchuns, radi
calen en agitators die lastig waren kregen vette baantjes om hen den mond
te snoeren en langzaam maar zeker ontglipten de teugels, van het bewind aan
»,vJT ek,"£ r.e£eering- De provinciale legers werden het privaat
eigendom van de militaire satrapen, die alleen als hun dat convenieerde be
velen van Peking aannamen. Al spoedig kwam het tot provinciale oorlogen
tusschen tuchuns en tupans onderling, poogden de militaire gouverneurs hun
macht ten koste van hun collega's uit te breiden en maakten zij van hun
positie misbruik om zich ten koste van het volk te verrijken. Extra belastingen
werden geheven, de inkomsten der spoorlijnen werden in beslag genomen,
