geheimzinnige z. g. Grieksche vuur, dat waarschijnlijk niet in de
eerste plaats door zijn moeilijke bluschbaarheid, doch ook door de
ontwikkeling van S02 en rook op den tegenstander een grooten
indruk maakte en dus niet alleen gebruikt werd om brand te ver
oorzaken, doch ook als een primitief gaswapen.
Ook Callinicus geeft een beschrijving van het Grieksche vuur
omstreeks 673 n. Chr., (wat voor Haldane aanleiding was om zijn
geestig werkje over den gasoorlog „Callinicus" te doopen). Daarna
zien we, dat in de Middeleeuwen het gebruik van rook en giftige
gassen van de oude Grieken weer opleeft en nieuwe uitvindingen
op dit gebied door vooraanstaande geleerden worden aanbevolen,
vooral in Duitschland, doch ook in Arabië en Italië, doch geen
dier uitvindingen, waarbij o. a. arsenicum een belangrijke rol speelt,
is waarschijnlijk in dien tijd practisch beproefd, vermoedelijk we
gens de onmogelijkheid om ze op groote schaal toe te passen. Wel is
bekend, dat voor het overmeesteren van roofnesten, burchten e. d.
vaak werd gebruik gemaakt van bijtenden en de oogen prikkelenden
rook om den verdediger onschadelijk te maken of hem te doen
stikken, terwijl de kruisvaarders veel te lijden hebben gehad van
het Grieksche vuur.
In het einde der 16de eeuw worden door een Duitscher en een
Oostenrijker wederom andere vergiften (en stinkbommen) aan
bevolen, doch thans voor het eerst met de restrictie, dat geen
christenen tegen elkander zich van die afschuwelijke middelen zul
len bedienen, doch deze uitsluitend zouden worden aangewend tegen
de Turken en andere ongeloovigen. In dien tijd was de vrees voor
de Turken in Midden-Europa geweldig groot, waardoor menigeen,
ook de leek op krijgskundig gebied, op middelen zon het gevaar
van een inval te keeren. Zoo ook de bekende chemiker Johannes
Rudolf Glauber (1604 1668), die de constructie van granaten
aanbeval, uitsluitend bestemd om rook en nevel te verspreiden.
Hierbij wordt dus voor het eerst over gasgranaten gesproken, voor
cie vervaardiging en het gebruik waarvan de toenmalige chemische
en militaire techniek echter nog lang niet voldoende ontwikkeld
waren. De gedachtengang van Glauber is eerst in den laatsten
oorlog verwezenlijkt. De ook door hem aanbevolen samenstelling
der vulling uit terpentijn en salpeterzuur, is den afgeloopen oorlog
in Fransche vliegtuigbommen in toepassing gebracht (nitrobenzol
en stikstofdioxyde)
Zooals bekend, is in den laatsten oorlog rook niet uitsluitend
gebruikt als middel om den vijand onschadelijk te maken of ver
liezen toe te brengen, doch ook en zelfs op groote schaal voor
maskeering. Een aardig voorbeeld van een zoodanig gebruik in
vroegere tijden geeft Voltaire in zijn historisch werk over „Karei
XII" van Zweden, waarin wordt beschreven hoe deze talentvolle
veldheer door gebruik te maken van scherpen en donkeren rook
de Duna overtrok.
245
