door mosterdgas, was betrekkelijk minder dan van alle andere
gassen; en toch werd het algemeen en terecht de „koning dei-
gassen" genoemd.
Verwacht mag worden dat in toekomstige oorlogen, ook in de
tropen, het mosterdgas een belangrijke rol zal spelen, waarbij vooral
gebruik zal worden gemaakt van brisante gasgranaten, die de zoo
gevreesde (kolloïdale) nevels vormen. Ook zal het worden verspreid
door sproeien uit vliegmachines, en gebruikt worden in hand- en
geweergranaten.
Het blauwkruisgas werd voor het eerst gebruikt den lOden Juli
1917, bij Nieuwpoort, het mosterdgas 2 X 24 uur uur later, bij
Yperen. Hoewel de Duitschers de groote voordeelen aan het
mosterdgas verbonden bijtijds inzagen, hebben zij de belangrijke
resultaten, aan het gebruik van blauwkruismunitie in combinatie
met groenkruis projectielen verbonden, aanvankelijk niet weten te
benutten. Eerst in het begin van 1918 kwam deze combinatie tot
haar recht, terwijl de waarde ervan door de Geallieerden nooit
voldoende is onderkend. Het mosterdgas had onmiddellijk bij zijn
toepassing groot succès; het belette de uitvoering van het dooi
de Engelschen voorgenomen offensief. In zes weken tijd verloren
de Engelschen 20000 man aan zieken door het mosterdgas.
Reeds in 1916 waren in Engeland de eigenschappen van het
mosterdgas, hetwelk reeds sedert 1860 (Niemann) bekend was,
nogmaals in studie genomen en adviseerde het „Anti-Gas Depar
tement" om het als oorlogsgas in gebruik te nemen. Dit advies
werd niet opgevolgd; het mosterdgas werd als oorlogsgas veroor
deeld om zijne lage dampspanning. Door deze bekendheid met het
mosterdgas gelukte het den Engelschen onmiddellijk het gas te
identificeeren. Zij volgden bij de bereiding evenwel een andere me
thode dan de Duitschers; evenzoo de Amerikanen en de Franschen.
Alleen aan de laatsten gelukte het evenwel op een wijze, die tot
nogtoe geheim is gehouden, mosterdgas in het groot te vervaardi
gen; zij zijn de eenigen van geallieerde zijde, die dit gas in den
oorlog hebben gebruikt.
Wel hadden de Amerikanen op het eind van den oorlog groote
hoeveelheden mosterdgas klaar, volgens een eigen methode bereid,
doch de wapenstilstand trad in, alvorens overvoer naar Europa
kon plaats hebben. De eerste mosterdgas-granaten werden door
Frankrijk eerst in Mei 1918 verschoten, terwijl de totaal-productie
van het mosterdgas, hoewel opgevoerd van 20 tot 40 ton per dag,
niet meer dan 1500 ton bedroeg, tegen 9500 in Duitschland.
Uit het voorgaande moge blijken, dat men gedurende den afge-
loopen oorlog op het gebied van de vervaardiging en het technisch
en tactisch gebruik der oorlogsgassen met reuzenschreden was
vooruitgegaan. Het spreekt vanzelf, dat zich hierbij aansloot een
evenredige ontwikkeling der verdedigingsmiddelen tegen dit nieuwe
wapen. Waren bij het uitbreken van den oorlog geen der partijen
255
