de, speciaal het onderdeel chirurgie, maakte het mogelijk vele,
gewonden, die vroeger gesuccumbeerd zouden zijn, thans in het
leven te houden. Evenzoo zal de bewegingsoorlog om voor de
hand liggende redenen andere verhoudingen geven dan de stelling
oorlog. Hieruit blijkt, dat men. voorzichtig moet zijn bij de keuze
van het cijfermateriaal. In het algemeen zal het daarom aan te
bevelen zijn alleen cijfers te gebruiken uit den laatsten oorlog (voor
het gaswapen de eenig mogelijke keuze), doch daarbij zoo mogelijk
ook nog rekening houdende met verschillende bijzondere om
standigheden. Het doel der vergelijking is te bepalen welk wapen
minder wreed is. Is zulks werkelijk op grond van betrouwbare
gegevens en juiste berekeningen voor het een of andere wapen
vastgesteld, dan is het ook de plicht van iederen staat om aan
dat wapen, in verband met zijn gebleken waarde als oorlogs
wapen en zijn productie mogelijkheden, in leger, vloot en lucht
macht een zoo ruim mogelijke plaats in te ruimen, teneinde aan
het beginsel der humaniteit tegemoet te komen. Ook zal daarbij
rekening moeten worden gehouden met de ontwikkelingsmogelijk
heden van dat wapen in de toekomst. Dit blijft evenwel ten
allen tijde een moeilijke opgave, welke alleen uitvoerbaar is na
grondige studie en die ook dan nog vaak tot verrassingen leidt.
Voorbeelden daarvan geeft de wereldoorlog meer dan voldoende.
Na deze inleiding zal een vergelijking gemaakt worden tusschen
het gaswapen en de andere wapens, beginnende met een be
schouwing over
A. De wijze, waarop de strijdenden buiten gevecht worden
gesteld, ten le met de tot het jaar 1915 gebruikelijke wapens
ten 2e met het gaswapen.
Onder de wijze, waarop het buiten gevecht stellen plaats heeft,
wordt in dit verband niet alleen verstaan de aard van het licha
melijk of geestelijk letsel, dat wordt toegebracht, doch ook de
aard en de duur van het lijden, hetwelk dat letsel voor het
betrokken individu tengevolge heeft, hetzij tot aan het tijdstip,
waarop de dood intreedt, hetzij tot aan het oogenblik waarop de
hoogst mogelijke graad van herstel is bereikt.
ad le. Met de vuur- en blanke wapens is buiten gevechtstel
len alleen mogelijk door het toebrengen van verwondingen,
waarbij we buiten beschouwing laten de hoogst enkele gevallen^
waarbij het doel bereikt wordt door veroorzaken van bewusteloos
heid zonder meer, als gevolg van slag of stoot. We onderscheiden
dan de verwonding, welke onmiddellijk den dood tengevolge heeft,
de levensgevaarlijke verwondingen, de zware en lichte verwon
dingen.
De eerst genoemde soort van verwonding is, van het hier be
handelde standpunt uit bezien, verre te verkiezen boven alle
andere. Van lijden kan hierbij geen sprake zijn. Aangenomen moet
worden, dat, alvorens een begin van pijn wordt gevoeld, de dood
reeds is ingetreden.
333
