of 24 °/0 van het totaal aan verliezen. Hierbij wordt de rest der
vermisten ook als gewonden berekend en niet als krijgsgevange
nen of deserteurs. Het procentgetal van 24 geeft dus nog een
gunstiger beeld dan overeenkomt met de werkelijkheid.
In den oorlog van 1914-1918 heeft het Duitsche leger aan dooden
en gewonden verloren 4,246,779 man, waarvan 1,808,555 man aan
dooden of bijna 43°/0.
Voor het Fransche leger zijn deze getallen resp. 3,675,000 en
1,325.000 of wel 36 °/0.
Het leger der Vereenigde Staten verloor 258.338 man, waarvan
veroorzaakt door de andere wapens 187,586 man. Van dit laatste
aantal stierven 45119 man of 24°/0.
De Engelsche verliezen, bedroegen tot 13 Juli 1919 voor land
en zeemacht tezamen 2 089.791 man waarvan gestorven 766.139
man of 37 °/0.
Als de laatste groote oorlog, waarin nog geen gebruik gemaakt
werd van oorlogsgassen, kan de Russisch-Japansche oorlog ge
noemd worden.
In dien oorlog zouden de verliezen aan Russische zijde bedra
gen hebben 141.800 man; het aantal dooden 24000 man of 17°/0.
En die aan Japansche zijde resp. 173.400 en 58900 man of 34 °/0.
De in vergelijking tot de andere procentgetallen zoo gunstige
verhouding in het Russische leger doet vermoeden, dat de opge
geven aantallen niet juist zijn. Juistere gegevens zijn niet beschik
baar, doch wel bekend is, dat het getal der vermisten buiten
beschouwing is gelaten. Bodart, die betreffende onderwerpelijke
aangelegenheid een uitgebreid onderzoek heeft ingesteld, komt
tot de slotsom dat in het algemeen van de 100 gewonden er 22
dood op het slagveld blijven liggen en dat van de overige 78
er nog 8 aan de bekomen wonden overlijden, hetgeen neerkomt op
een mortaliteit bij de oudere wapens van 30 "/0 van alle gewonden
te zamen. Dit getal kan dan gelden als een gemiddelde voor een
geheelen veldtocht. In afzonderlijk staande gevechten, b. v. bij een
strijd om een steunpunt, een vesting, bij een rivierovergang onder
vijandelijk vuur enz., kan dit getal zoowel bij aanvaller als ver
dediger enorm stijgen.
ad 2e.
De met betrekking tot den gasoorlog gepubliceerde getallen
mogen op een grootere nauwkeurigheid aanspraak maken dan die
onder ad le genoemd, omdat het karakteristieke ziektebeeld van
den gaszieke het samenstellen van een statistiek ten zeerste
vergemakkelijkte. En deze statistieken der verschillende landen
geven een geheel ander beeld dan die van de oudere wapens.
Als voorbeeld daarvan spreekt het duidelijkst het cijfermateriaal,
van het leger der Vereenigde Staten, dat vanaf het begin onder
de volle werking van het gaswapen heeft gestaan. Het totaal
aantal gaszieken van dat leger heeft bedragen 70752 en hiervan
zijn gestorven 1400 man of 2 °/0. Waar, zooals we hiervoren
342
