mortaliteitscijfer geen noemenswaardigen invloed uitoefenen op
het gemiddelde cijfer voor de verschillende gassoorten tezamen.
Evenwel zijn verrassingen, wat betreft het optreden en het ge
bruik van den projector, in een volgenden oorlog niet uitgesloten
(éénmansprojector). Vanaf 13 Juli 1917 trad het mosterdgas ten
tooneele, het meest gevreesde, verafschuwde en als hoogst on-
menschelijk beschreven oorlogsgas. Hoewel tot het einde van
den oorlog ook groen en blauwkruisgas werden gebruikt, drukte
het monsterdgas na zijn intrede zijn stempel op den gasoorlog;
de Engelschen noemden dit gedeelte van den oorlog de „mosterd
gasperiode". Het mocht dus wel verwondering baren, dat in dezen
tijd het mortaliteitscijfer daalde tot 2'/2 °/o- Andere Engelsche
gegevens vermelden nog, dat het doodencijfer voor het mosterd
gas alléén nog lager is. Het aantal door gas buiten gevecht
gestelden bedroeg in die periode totaal 160.526, waarvan door
mosterdgas alleen 124702 man. Van laatgenoemd aantal stierven
2308 man of 1,9 °/0.
Het meest gevreesde wapen blijkt dus het minst aantal dooden
te veroorzaken, wat oppervlakkig beschouwd tegenstrijdig klinkt.
Inderdaad is evenwel het één een logisch gevolg van het andere.
Juist omdat het mosterdgas het meest gevreesd werd, veroor
zaakte het minder dooden dan de andere gassen. Zoodra een
terrein met mosterdgas werd beschoten, werd het onmiddellijk
daarna ontruimd.
Geen troep kon ertoe gebracht worden een met mosterdgas
besmet terrein te bezetten, alvorens het was „ontsmet". Het gevolg
hiervan was dat slechts op 1.9 der mosterdgaszieken zóóveel
gas had kunnen inwerken, dat een doodelijke verwonding ontstond.
Het gemiddelde aantal doodelijke gevallen van alle gasvergif-
tingen bleek volgens de voorgaande tabel 3.37°/0 te zijn, dus
hooger dan dat voor het Amerikaansche leger. Dit was een gevolg
van het feit dat laatstgenoemd leger in den oorlog trad met een
goed gasmasker. Daar dit regel zal zijn in een toekomstigen oor
log, mogen we dus het Amerikaansche gemiddelde als maatstaf
aannemen. M. a. w. het mortaliteitscijfer betreffende het gaswapen
is minstens 12 X kleiner dan dat van de oudere wapens, zoodat,
voor wat betieft deze factor, door de invoering van het gaswapen
de oorlog zeer veel in humaniteit heeft gewonnen o. m. a. w. minder
wreed is geworden.
Ten slotte
C. Het percentage der blijvend invaliden t/o van het aantal
gewonden.
Ie bij de oudere wapens, en
2e bij het gaswapen.
Ook hierbij kunnen alleen cijfers spreken, doch het verzamelen
hiervan bleek veel moeilijkheden met zich te brengen.
Ten eerste is het voor wat betreft den laatsten oorlog thans
nog te kort geleden om van alle landen, die aan dien oorlog
344
