taten zijn blijkens de berekende middelbare fouten goed te
noemen. De stereoplanigraaf gaf de beste uitkomstenbij de
puntsbepaling uit de stellen loodrechte foto's verkreeg men in
de ligging dier punten op de schaal 1 10.000 in horizontalen
en vertikalen zin slechts een middelbare fout van resp. 0,16 en
0,09 M. Men meende hieruit de conclusie te kunnen trekken, dat
de methode voor het kaarteeren op de schalen 15000 tot 110.000
zoowel ten behoeve van de topografische opneming als voor de
kadastrale doeleinden ten zeerste aan te bevelen is.
Ook ten aanzien van de kosten der opneming was men zeer
optimistisch gestemd men had die namelijk op de helft van die
eener gewone opneming berekend. De aanschaffings- en afschrij
vingskosten der toestellen waren daarbij echter buiten be
schouwing gelatenaangezien deze laatste niet gering zullen zijn
en bovendien een op een dergelijke beperkte proefneming ge
baseerde kostenberekening meer theoretische dan praktische
waarde bezit, is het wel erg gewaagd daaruit te besluiten, dat
de fotogrammetrische kaarteering goedkooper is dan de gewone.
III. DE LUCHTFOTOGRAMMETRIE IN NEDERLANDSCH-INDIË.
Thans overgaande tot de bespreking van hetgeen in Neder-
landsch-Indië op dit gebied werd verricht, zij vermeld, dat de
vorderingen van de luchtfotogrammetrie hier niet onopgemerkt
bleven. Reeds korten tijd nadat Dr. Hugershoff zijn beroemd
geworden autokartograaf in 1919 construeerde, woonde de toen
malige luitenant-kolonel van den Topografischen dienst A. van
Lith ter beoordeeling van de bruikbaarheid der luchtfotogram
metrie voor kaarteeringsdoeleinden in Indië, gedeeltelijk de
proefnemingen bij, welke in de jaren 1920—1922 in Holland
plaats hadden ten behoeve van den Hydrografischen dienst van
de Koninklijke Nederlandsche Marine.
Het doel dezer proeven was om na te gaan of toepassing van
de luchtfotogrammetrie zou leiden tot bespoediging van de hy
drografische opneming in Indië, zonder de kosten te hoog op te
voeren. Aangezien men terecht van meening was, dat die be
spoediging alleen bereikt zou kunnen worden indien de tijd-
roovende triangulatie achterwege zou kunnen blijven, werd aan
de firma's Heyde en Luftbild, die zich bereid verklaard hadden
de proeven uit te voeren, de opdracht gegeven om met behulp
van slechts enkele triangulatiegegevens de kusten van Holland
en Zeeland in kaart te brengen.
Het is te begrijpen, dat waar het nu nog niet mogelijk is
een behoorlijke triangulatie uit de lucht te verrichten, de pogingen
van de beide maatschappijen in 1920 en 1921 niet tot de ge-
wenschte resultaten leidden. De door Dr. Hugershoff voor de firma
Heyde met behulp van zijn toestel op een schaal 1 25.000 ver
vaardigde kaartbladen van Zeeuwsch Vlaanderen en de Zeeuwsche
425
