624
3 millioen van zijn landgenooten door de communistische terreur werden
afgemaakt. Het aantal Chineezen dat direct of indirect als slachtoffer der com
munistische propaganda der Russen is gevallen, loopt vermoedelijk eveneens
in de miilioenen.
Met die voorbeelden voor oogen rest een koloniale mogendheid geen an
deren weg dan een onverbiddelijk en meedoogenloos neerslaan van iedere
destructieve communistische actie, die voor een volk dat in een stadium van
pesudomorphose verkeert, hoogst gevaarlijk is.
China is door de communistische propaganda aan den rand van den afgrond
gebracht. Maar een communistische heilstaat is China nog niet geworden. Hier
heeft het toeval het tot nog toe anders gewild. Ook Sun Yat Sen de schrijver
van de „Drie Volksprincipes", was een kind van zijn tijd, van het stadium der
pseudomorphose. Ook in zijn mentaliteit hebben plotselinge onberekenbare
wendingen plaats gehad. Toen hij zijn Volksprincipes schreef was, hij een fel
bestrijder van de beginselen van Marx en Engels. In de laatste Hoofdstukken
van dit werk waarin hij het „Volksbestaan" behandelt, wijst hij erop dat er
geen practisch enderscheid is tusschen socialisme en sociologie, dat er 57 ver
schillende variaties van het socialistische stelsel bestaan. Hij bestrijdt intusschen
Marx waar deze de stelling poneert dat de materieele basis van het leven, de
wortel is van alle sociale problemen, en gaat uit van de grondstelling dat niet
alleen materieele maar ook geestelijke voorwaarden den grondslag van den
welvaart van een volk moeten vormen. Met nadruk bestrijdt hij Marx's be
ginsel van den klassenstrijd en hij toont aan dat vele sociale verbeteringen
zooals algemeene leerplicht, verbeteringen op het gebied van algemeene en
fabriekshygiene, verbetering van arbeidsvoorwaarden, de socialisatie van sommige
publieke diensten, de invoer en de verhooging van directe inkomstenbelastin
gen, de groei van coöperatieve vereeniginggn enz. door wetgeving en niet door
een bitteren klassenstrijd op revolutionnairen grondslag tot stand zijn gekomen.
Dat alles is gegroeid door evolutie, niet door revolutie. De belangen van ka
pitaal en arbeid gaan volgens Sun Yat Sen samen en tusschen beiden moet
een innige samenwerking bestaan om de productie zoo hoog mogelijk op te
voeren, waardoor de algemeene welvaart zal stijgen en loonen en arbeidsvoor-
waardeu zullen verbeteren.
Sun Yat Sen's ideeën stemmen dus overeen met het standpunt van het gros
der economisten, dat op de laatste economische wereldconferentie gezegevierd
heeft over het standpunt van Loucheur en zijn geestverwanten, die naar een be
perking der productie streefden. Het is niet waar, zegt Sun Yat Sen dat het kapitaal
alle weelde aan den arbeider heeft ontroofd. Want aan de winst van b.v. de
katoenfabrieken te Shanghai hebben niet alleen de arbeiders, maar ook de
boeren die de katoen geplant hebben, de transportarbeiders, kooplui, koopers
en gebruikers, medegewerkt. Bij het productie-proces komt dan ook nog heel
wat meer kijken dan alleen arbeid en kapitaal.
Sun wil geen zware druk leggen op het Chineesche particuliere kapitaal,
want spoorwegen, kanalen enz. moeten juist met behulp van het particuliere
kapitaal worden aangelegd. In China is maar een kleine klasse van groot
kapitalisten. De massa is arm en de scheidingslijn loopt tusschen arm en
minder arm. De rijke landmagnaat verdween 2000 jaar geleden bij den val
van de Ch'ing dynastie. Daarom moet de Staat als kapitalist optreden, moet
gestreefd worden naar oprichting van staatsondernemingen, dus naar een com
munistische productie- en handelspolitiek. De staat moet de middelen tot voor
ziening van voedsel, kleeding, huisvesting, verkeer enz. controleeren. Boeren,
fabrikanten, arbeiders, handelaren, allen moeten werken, niet voor zichzelve,
maar voor het gemeenschappelijk welzijn en zoo moet naar de drie volksprin
cipes „een gemeenschap van bloed, van macht en van winst ontstaan".
Op die wijze neemt dus het anti-Marxistische werk van Sun plotseling zijn
communistischen draai. Sun is op het laatst van zijn leven sterk onder den
invloed van het bolshevisme geraakt. In October 1924 wist hij met behulp van
800 bolshevisten en een Russisch oorlogsschip een slachting onder de vrijwil
lige kooplui aan te richten en de macht in Canton in handen te krijgen,
