881
omvattingen zijn tegenstander uit zijn hechte staatkundige stellingen te ma
noeuvreeren. In West-Europa werd het systeem van de interne actie door de
nationaal-communistische partijen, zorgvuldig uitgewerkt en verbeterd. Maarte
gelijkertijd richtte men den blik naar het Oosten en werd besloten om onder
het mom van vrijmaking der onderdrukte volkeren, Azië op te hitsen tegen
de vijanden van de Sovjet-Republiek in West-Europa.
Die nieuwe politiek werd ingeluid door het rapport, dat Karakhan op 2
Februari 1919 bij de Comintern indiende. Eind 1919 werd het Aziatisch Bureau
en het Mohammedaansche Comité aan het Ministerie van Buitenlandsche Zaken
opgericht. In Taschkent werd door Souritz, de latere gevolmachtigde te
Kaboel, een propagandabureau gesticht, terwijl een propagandaschool voor
alle Aziatische rassen en stammen in Samarkand tot stand kwam, en een
Russische missie van uit Turkestan de Indische grens via Afghanistan bewerkte.
Het lot was Rusland gunstig gestemd. Na een onfortuinlijke expeditie tegen
Afghanistan, waarbij de Engelschen zware verliezen door ziekten leden, moest
Engeland bij het Vredesverdrag van Rawalpindi in Augustus 1919 in de onaf
hankelijkheid van Afghanistan toestemmen. In den loop van 1920 moest Engeland
eerst de Kaukasus, daarna de Trans-Kaspische provincies en ten slotte Perzië
ontruimen. De Engelsche troepen werden te Enzeli geslagen en moesten wij
ken voor de Bolsheviki.
De agitatie van Swarai van Ghandi, de actie van Das op het Nationale
Congres te Nagpore en het All India Congress te Lahore, waar hij de oorlog
verklaarde aan alle vreemdelingen en inheemsche kapitalisten, de algemeene
ontevredenheid die was ontstaan doordat de Engelsche Regeering haar belof
ten die zij tijdens den oorlog had gedaan niet was nagekomen, waren allen
gunstige factoren voor een Russisch offensief tegen de Britsch-Indische grens.
In Juni 1919 veroverden de Bolsheviki Khiva en werd de Sovjet-republiek
Khorezmie gesticht. Een jaar later viel Buchara. De emir vluchtte naar Afgha
nistan, maar zijn schatkist viel in handen van de Bolsheviki, en met het bedrag
van 35 millioen, dekken zij thans hun propagandakosten in Midden-Azië.
Eind September beschikte men over 2 divisies tirailleurs, 3 Infanterie- en
3 Cavaleriedivisie's op de grens van Indië, Afghanistan en Perzië, allen ge
concentreerd langs het spoorwegnet. Deze legermacht had de beschikking over
20 a 30 vliegtuigen, was goed voorzien van artillerie, geblindeerde treinen,
mitrailleurs enz. terwijl men bovendien rekende op den steun van ongeveer
100.000 man ongeregelde troepen bestaande uit Turcomannen, Khirgizen en
Tadjiks en op het Afgaansche leger met een gevechtssterkte van 150.000
geweren.
De Sovjet Unie moest echter haar aanvalsplannen opgeven, door het verzet
van de basmatchis, benden opstandelingen, die zich overal vormden, in stilte
sedert 11 November 1921 door Enver pascha waren georganiseerd en tenslotte
door hem in openlijken strijd tegen Sovjet-Rusland worden aangevoerd. In 1920
was de Turksche generaal Enver pascha in dienst getreden van de Bolsheviki.
Hij droomde van de stichting van een groot Touranisch Rijk dat zich van
Thibet tot aan de Caspische Zee zou uitstrekken, waarin alle Turcomannen
vereenigd zouden worden, nu zijn vaderland, het oude Turkije, uiteen was
gevallen. Afghanistan en de Mohammedanen van Noord-lndië zouden zich
daarbij aansluiten en zoo hoopte hij in Midden-Azië een groot Turksch vader-
i land te kunnen stichten. Op den llden Mei 1922 zond hij een ultimatum naar
Moscou en de Russen waren al spoedig gedwongen Turkestan, Buchara en
Khorezmie te ontruimen. Maar Enver werd door zijn eigen soldaten vermoord
en eind 1922 waren de Russen den toestand weer geheel meester. Het voor-
genomen offensief tegen de Britsch-Indische grens was echter niet meer uit
te voeren. Overal hadden de besmatchis de spoorlijnen vernield, overal heerschte
een sterke anti-Russische geest. Aanvankelijk had de bevolking het optreden
der Bolsheviki, die de rijke grondeigenaren, de beij's onteigenden en het land
onder de armen verdeelde, met open armen ontvangen. Maar van de com
munistische dwingelandij en het aantasten van den godsdienst moest men niets
hebben. Met groote eerlijkheid poogden toen de Sovjetleider na te speuren,
