883
voor. Van Britsch-lndië is het Russische Rijk in Midden-Azië gescheiden door
het Rijk van Amanullah Khan. Deze organisatie van het Afghaansche Leger
is reeds zoo ver gevorderd, dat Afghanistan in staat is om in korten tijd 12
divisies te inobiliseeren. Als bondgenoot van Rusland kan het Rijk van
Amanullah dus een groot gevaar vormen voor Britsch-lndië.
Maar toch kan juist Afghanistan het struikelblok worden van het Russische
aanvalsplan, dat voor wie het lezen wil in ijzeren spoorstaven in Midden-Azie
staat neergeschreven.
De Russisch-Afghaansche verhoudingen zijn er den laatsten tijd niet op
vooruitgegaan. Bij het Russisch-Afghaansche verdrag van 1921 verwierf Rusland
het recht tot oprichting van twee consulaten, een in het Zuiden te Herat en
een te Mazar i Chériff nabij de Noordgrens. Evenals overal elders werden
die Russische Consulaten al heel spoedig krachtige propagandacentra, het eene
voor Noord-, het andere voor Zuid-Afghamstan. Deze beide gebiedsdeelen
worden gescheiden door den Hindoo Koo. Gedurende 4 a 6 maanden in het
jaar (de wintermaanden) zijn troepenbewegingen in dit gebergte uitgesloten
en is er geen verbinding tusschen het Noorden en het Zuiden van het land.
Het eerste wat de Russen probeerden was de hand te leggen op de ver
bindingsmiddelen tusschen deze gebiedsdeelen. Amanullah Khan gaf hun het
beheer over de radiostations enden vliegdienst, telegraaflijnen zijn er met. Zoo
komt het dat de Russen het in de hand hebben om aan berichten over gebeur
tenissen in het Noordelijk deel van het land 14 dagen vertraging te geven.
Sovjet-Rusland streeft er naar Afghanistan onder zijn dominatie te krijgen.
In het Noorden bedient het zich daarbij van propagandamethoden, die hemels
breed afwijken, van die welke in het Zuiden worden toegepast. In het Noor
den wil het van de Afghaansche provincies Turkestan en Badakstan bovjet-
republiekjes maken. Op beide oevers van de grensrivier de Amee Dana wonen
dezelfde rassen en stammen. Ten zuiden van de rivier bestaat een wanbestuur
van inhalige gouverneurs en heerschzuchtige kolonisten uit het Zuiden, die zich
daar hebben gevestigd, hebben herhaaldelijk door Rusland gefmacieerde in
vallen van Turkmeensche benden plaats. Ten Noorden van de rivier heerscht
daarentegen rust, orde en welvaart, dank zij de millioenen goudroebels die
de Sovjet-Unie aan de vorming van zijn operatie basis ten koste legt.
Bij den aanleg van wegen en het herstel der spoorlijnen in de model-repu
blieken lokte men tal van arbeiders uit N. Afghanistan naar deze streken. Men
ontvin<z hen met groote voorkomendheid en zorgde dat zij met een goed ge-
vulden" geldbuidel naar huis gingen. Het gevolg was, dat de in 1921 naar Afg
hanistan uitgeweken Basmatchis, weer met hun kudden de rivier overtrokken
en natuurlijk hartelijk ontvangen werden. Zoo ontstond in Noord-Afghamstan
bij het volk een stemming tot aansluiting bij de Sovjet Unie.
In het Zuiden heeft men veel minder succes. Talrijke geldwisselaars togen
met Russisch goud naar Kaboel, waar zij de gouden 10 Roebelstukken, met
een goudwaarde van 22 shilling, voor 20 shilling (de waarde van het Engel-
sche pond) van de hand deden. Zoo kreeg men gemakkelijk contact met de
handelaren op de bazars, sloot men handelsrelaties, en effende men den weg
voor de communistische propaganda.
Het is hetzelfde middel dat Rusland in Arabië kortgeleden onder de pel
grims te Djedda toepaste. Door het verkoopen van suiker en meel beneden
den marktprijs verdreef het de Engelsch-Indische suiker en het Indische meel
van de markt, bracht het economisch nadeel toe aan Engelsche en andere
concurrenten, knoopte het connecties aan met alle lagen der maatschappij, en
schiep het de kanalen voor de Sovjet-propaganda.
De verhouding van Afghanistan tct Sovjet-Rusland is door het grensgeschil
over het bezit van het eiland Urta Tagai dat ongeveer 6000 KM2 groot is en
ontstaan is doordat het stroombed van de Amoe Daria zich in 1919 naar het
Noorden verlegd heeft, minder goed geworden. In November 1924 werd dit
eiland door Rusland, dat de oude grens in eere wilde herstellen, en het eiland
als een bruggenhoofd op den Zuidelijken oever wilde uitbouwen, bezet. I en
