I. Neen! Weet ge wat funest werkt, wanneer de begane fouten
ais even zoovele ongunstige puntjes in de beoordeeling worden
teruggevonden.
A. Dus geen beoordeeling?
I. Zeker, doch anders. Waar gewerkt wordt, worden fouten
gemaakt.
Uit de oefeningen, maar ook uit de fouten, moet leering worden
getrokken.
Door op de gemaakte fouten te wijzen, wordt dit bereikt.
Een volgende maal dus letten of de critiek vruchten heeft ge
dragen. Komen dezelfde, of andere fouten terug; er weer op wijzen,
duidelijk, beslist.
Het inzicht in het wezen der zaak moet worden ontwikkeld.
Zijn de eindresultaten goed, dan wordt dit als een algemeen
oordeel in de beoordeeling neergelegd. Blijven resultaten achter
wege, hetzij door gebrek aan kennis, gemis aan inzicht, of wat dan
ook, dan behoort het ongunstig oordeel, gegrond dus op de ervaring
van vele oefeningen, te worden bekend gesteld.
A. Het kan toch niet aangenaam zijn, bij eene bespreking op
zijne fouten te worden gewezen.
Er zijn zooveel toehoorders, en als regel jonger in rang.
1. Natuurlijk, het is aangenamer een pluim dan een afkeuring
te ontvangen.
Maar laat men ook de critiek, welke genomen maatregelen ver
oordeelt, niet als een afkeuring beschouwen. De bedoeling is toch
niet anders dan aan te toonen, hoe het onder dergelijke omstandig
heden, wat de hoofdbeginselen betreft, een volgende keer niet
moet gebeuren.
Iedereen weet, dat aanvoering niet makkelijk is, dat de moeilijk
heden legio zijn, dat de oefeningen worden gehouden om te leeren
en hoe kan nu leering worden getrokken, wanneer het werkelijk
ontoelaatbare niet mag worden genoemd, ook al heeft het plaats
gehad?
Juist, de toehoorders! Vergeet toch niet, dat uit een deskundige
bespreking als regel iedereen wat leert.
Dat bij algemeenheden, die de kern niet raken iedereen onvol
daan weggaat.
Hoeveel malen heb ik niet gehoord na een goed geleide bespre
king te hebben bijgewoond: „ik heb van de bespreking het meeste
geleerd".
A. Ja, die belangstelling is ook aan mijn aandacht niet ontgaan.
Het is mij zelf meermalen overkomen, dat bij eene door mij
geleide bespreking zoolang het een uiteenzetting van het verloop
102
