oog Op het verslag van den len Luitenant Harting, een jong offi
cier, die pas kort in Atjeh geplaatst, op eigen verzoek naar het
actieterrein werd gezonden om krijgservaring op te doen. Zijn
gedragingen tijdens het gevecht zijn boven allen lof verheven en
zelfs na zijn verwonding in een vorig gevecht is hij in het actie
terrein gebleven. Ik stel er prijs op hier te verklaren, dat ik hem
een flinke kerel vind.
En nu ter zake.
Het eerste gevechtsrapport geeft mij aanleiding tot de volgende
opmerkingen:
De patrouillecommandant had beter gedaan ook op het eerste
beiicht niet uit te rukken (te 8.30 n. m. al waren de berichtge
vers (en dit bleek ook later) betrouwbaar. De juiste plaats van
de kwaadwilligen was niet bekend; alleen de op uur <mans
van het bivak gelegen kg. Sawah was genoemd. Het was een
stikdonkei e nacht, en bovendien regende het, een mooie gelegen
heid voor een klewangaanval.
Nachtelijke ondernemingen zijn niet aan te bevelen, 's Nachts
ziet men mets. Succes is doorgaans uitgesloten. Integendeel, nach
telijke handelingen tegen een energieken vijand (en energiek waren
onze tegenstanders op Atjeh's Westkust in hooge mate) veroor
zaken steeds zware verliezen onzerzijds (dikwijls door eigen vuur).
Men. gebruike den nacht om zich ongemerkt te verplaatsen. De
eigenlijke oorlogshandeling (overvalling, omsingeling) verrichte
men bij het aanbreken van den dag, of bij daglicht. Mochten de
vogels gevlogen zijn, dan ondervrage men de bevolking in welk-
richting zij weggetrokken zijn, of zoeke in de omgeving naar
spoien (zie het relaas van Kapitein Gosenson).
Men schuwe den nacht echter niet steeds.
Nachtelijke ondernemingen zijn geboden:
le. Op een zeer belangrijk bericht (b. v. de aanwezigheid van
een voornaam bendehoofd).
2e. Als de juiste plaats bekend is,
3e. Als men volkomen op de hoogte is van het terrein,
4e. Als de berichtgever volkomen betrouwbaar is (het is moeilijk
om dit te beoordeelen),
5e. Als zij worden uitgevoerd door zeer goede troepen (hieraan
voldeed de 5e brigade maréchaussee ongetwijfeld).
Wat moest de bende in de onmiddellijke nabijheid van het bivak
doenHad c.e patr. commandant niet kunnen vermoeden, dat zij
iets tegen de patrouille in het schild voerde, vooral toen het 2e
bericht tegen 12 uur 's nachts binnen kwam?
Ik vernam dat het bivak een vast marschbivak is. Het is niet
uitgesloten dat de brigade gedurende de patrouille meerdere malen
c aar heeft gebivakkeerd. In elk geval kon worden verondersteld
bivak V1J volkomen °P de hoogte was van de situatie van het
137
